Met het recente arrest van het Grondwettelijk Hof is de laatste juridische hinderpaal verdwenen: de hervorming van het verpleegkundig beroep is definitief verankerd. Deze hervorming is een mijlpaal voor de toekomst van onze zorg en vormt een antwoord op de structurele personeelstekorten in welzijn en zorg. Ze sluit perfect aan bij de aanbevelingen uit de Voka Paper “Radicaal hertekenen van zorgberoepen”, waarin taakverschuiving, duidelijke leertrajecten en interdisciplinaire samenwerking centraal staan.
Een nieuwe architectuur voor het verpleegkundig beroep
Verpleegkundigen vormen de grootste beroepsgroep binnen de zorg. De hervorming voorziet een duidelijke leer- en zorgladder die de verschillende opleidingsniveaus met elkaar verbindt. Die ladder biedt transparante doorgroeimogelijkheden — van verzorgende tot zorgkundige, basisverpleegkundige, verpleegkundige verantwoordelijk voor algemene zorg (VVAZ) en gespecialiseerd verpleegkundige. Het resultaat: een modern loopbaanmodel dat inzet op differentiatie, specialisatie én samenwerking.
Cruciaal is het onderscheid tussen:
- Basisverpleegkundige – autonoom in minder complexe situaties, werkt binnen het verpleegplan van de VVAZ;
- Verpleegkundige verantwoordelijk voor algemene zorg (VVAZ) – stelt verpleegdiagnoses, coördineert de totaalzorg, delegeert en voert klinisch leiderschap;
- Zorgkundige – werkt gedelegeerde zorgtaken uit binnen een gestructureerd team onder toezicht van een verpleegkundige.
Juridische duidelijkheid na jaren debat
De hervorming bracht aanvankelijk heel wat discussie met zich mee, vooral over het statuut van de basisverpleegkundige, die enkel in België erkend wordt, tegenover de VVAZ die wel Europees conform is. Een klein deel van de beroepsorganisaties stapte naar het Grondwettelijk Hof. Met het arrest wordt nu de hervorming bevestigd én de juridische onzekerheid weggewerkt.
Deze helderheid was nodig: enkel via transparantie in rollen en bevoegdheden kan men inzetten op de juiste inzet van zorgprofessionals, zoals ook de leerladder en het Europees kwalificatiekader voorzien.
Teams organiseren rond zorg, niet rond titels
De hervorming introduceert ook het principe van het gestructureerde team: een interdisciplinair team waarin zorgverleners complementair samenwerken volgens hun kwalificaties. Dit sluit naadloos aan bij de Voka-visie waarin taakverschuiving, teamwerking en competentiegericht organiseren de sleutel zijn tot een duurzaam zorgmodel.
Taakverschuiving is geen afbouw van kwaliteit, integendeel: internationale studies tonen aan dat het leidt tot betere zorgresultaten, hogere tevredenheid én minder druk op medewerkers. Meer dan ooit is de juiste taak op de juiste plek essentieel.
Lokale implementatie als hefboom voor draagvlak
Hoewel de juridische structuur nu vastligt, ligt de sleutel tot succes op de werkvloer. Voka pleit voor lokaal overleg en onderhandelingen binnen zorgorganisaties om taakverdeling concreet en werkbaar te maken. Zo ontstaat er een evenwicht tussen wetgeving, functieprofielen en de realiteit op het terrein. Deze aanpak laat toe om teams op maat van de zorgvrager samen te stellen, flexibel in te spelen op noden, én het draagvlak voor verandering te versterken.
Een wendbare zorgsector voor de toekomst
Deze hervorming is meer dan een wijziging van titels of bevoegdheden. Ze markeert een fundamentele verschuiving in hoe we zorg organiseren, met ruimte voor levenslang leren, doorgroeipaden, hybride jobs en modulair onderwijs. Het maakt onze zorg wendbaarder, aantrekkelijker en klaar voor de uitdagingen van morgen.
Met deze juridische doorbraak ligt de weg open om eindelijk de omslag te maken naar een zorgsysteem waarin professionals worden ingezet op basis van competentie, niet enkel diploma. En waarin samenwerking en vertrouwen de fundamenten vormen van kwaliteitsvolle zorg.
