In zijn laatste federale beleidsverklaring maakte Alexander De Croo het testament op van zijn premierschap. ‘‘We zijn getekend door de geschiedenis, maar waren geen speelbal van de omstandigheden. We hebben zelf onze koers bepaald”, klonk het. De federale beleidsverklaring voorziet in een bijkomende inspanning om haar tekort niet verder te doen ontsporen. De rode draad door het akkoord lijkt dat alle partijen een beetje van hun verhoopte trofeeën bekwamen en dat kiezers geen moeilijke maatregelen te verduren kregen op een jaar voor de verkiezingen. Toch zou het federale tekort met 1,2 miljard verminderen. Zoals afgesproken in het regeerakkoord werd die inspanning opgesplitst volgens de gekende formule: 1/3de nieuwe inkomsten (385 miljoen euro), 1/3de uitgavenverminderingen (406 miljoen euro) en 1/3de diversen (409 miljoen euro).
De nieuwe inkomsten bevatten maatregelen als een verhoogde bankentaks, een aangescherpte kaaimantaks en klassiekers zoals – opnieuw – extra accijnzen op tabak of een verdere beperking van de professionele diesel. Daarmee wou de regering zo ver mogelijk verwijderd blijven van de directe leefwereld van de kiezers. Maar dat is slechts schijn. Op het einde van de rit worden belastingen immers doorgerekend. Opvallend is wel dat hier opnieuw rekening gehouden wordt met 71 miljoen euro extra opbrengsten uit gerichte fiscale controles en een betere compliance.
Ook de rubriek diversen levert de federale overheid extra inkomsten op. De regering rekent hier eerder op meevallers, met name een eenmalig extra Belfius-dividend van 220 miljoen en 189 miljoen hogere inkomsten uit de vennootschapsbelasting van Euroclear. Reden: een hoger financieel resultaat door bevroren tegoeden van gesanctioneerde Russen. De daartegenover staande uitgaven voor Oekraïne waren blijkbaar al in de raming van het monitoringcomité vervat. Vaststelling blijft echter dat deze ontvangsten een eenmalig karakter hebben. Ze verbeteren met andere woorden het nominale, maar niet het structurele saldo van de federale overheid.
Het luik besparingen of minderuitgaven dekt de verwachte lading nog minder. De aangekondigde besparingen worden hoogstens in de loop van het volgende jaar uitgevoerd. Voorts merken we in deze rubriek ook wat verdoken inkomsten op. De regering rekent hier vooral op een eenmalige extra onderbenutting van de betalingskredieten. Dat zijn kredieten die weliswaar ingeschreven staan in de begroting, maar waarvan vandaag verwacht kan worden dat ze toch niet volledig uitgegeven zullen worden, bijvoorbeeld omdat werken vertraging oplopen. Er wordt bovendien gerekend op 100 miljoen extra minderuitgaven in de ziekteverzekering. Het komt er wat op neer dat de regering beleid aankondigt, maar tegelijkertijd ook aankondigt extra op de rem te zullen staan om dat ook effectief uit te voeren.
De begrotingsoefening illustreert ook de nood aan een versterking van ons begrotingskader. Een uitgavennorm op alle beleidsniveaus is daarbij wenselijk.
Bert Mons, gedelegeerd bestuurder
Bij de uitgavenverminderingen vinden we paradoxaal genoeg ook enkele extra verdoken inkomsten. Bij de uitbreiding van het stelsel van de flexijobs naar 12 bijkomende sectoren rekent men immers ook op een verhoogde werkgeversbijdrage van 3 procentpunt. Ook de aanscherping van de activeringsbijdrage zou de federale overheid 40 miljoen euro extra moeten opleveren.
Op basis van de voorliggende gegevens stellen we ons wel de vraag naar de structurele verbetering van het begrotingssaldo. Nogal wat maatregelen lijken immers eerder eenmalig van aard. In de mate waarin die de volgende jaren geheel of gedeeltelijk wegvallen, impliceert dat dan een verhoging van de benodigde begrotingsinspanning. Daarnaast werd ook duidelijk dat de toepassing van een verdelingsinspanning over verschillende bestedings- of ontvangstencategorieën staat of valt met een niet voor interpretatie vatbare definitie van die begrippen. Zonder dat wordt de deur wagenwijd opengezet voor ontwijkingen.
Voka verdedigt de toepassing van een goed uitgewerkte uitgavennorm als budgettair kompas, die ons op de middellange termijn brengt tot het beoogde begrotingsobjectief. Het is een begrotingsanker dat ook de Europese Unie voorstaat. Het wordt in heel wat landen met een beter budgettair track record zoals Nederland al toegepast. In het Vlaams Parlement hebben partijen over grenzen van meerderheid en oppositie elkaar daarover recent gevonden in een ingediende resolutie. Het verdient aanbeveling dat een gelijkaardig initiatief ter versterking van het begrotingskader ook zijn verlengstuk krijgt op het federale niveau.
