Op 20 oktober stapte Trump een lokale McDonald’s binnen in een voorstad van Philadephia. Tot hilariteit van de aanwezigen bemande hij er de friteuse. Daarmee wou hij natuurlijk zijn ‘working class’ credentials opvijzelen en stemmen van zijn Democratische rivale afsnoepen. Tegelijk bevat het simpele product dat hij mee hielp serveren ook lessen die de verkiezingsoverwinning van Trump mee verklaren.
De prijs van een Big Mac-menu is immers opgelopen van USD 8 in 2019 tot USD 15 vandaag. De prijsstijging ligt veel hoger dan die van het algemene prijspeil, dat over deze periode met 24% is toegenomen. Ook heel wat andere basisgoederen, van eieren tot huur en autoverzekeringen, namen heel wat sneller in prijs toe dan het algemeen inflatiepeil. De grote en kwetsbare onderlaag van de Amerikaanse bevolking, waarvan 60% van ‘paycheck to paycheck’ leeft, werd hard getroffen door de scherpe prijsstijgingen van net die goederen die het overgrote deel van hun consumptiepatroon uitmaken. In het stemhokje lieten ze hun frustratie met deze realiteit de vrije loop, en werd Trump met een groter dan verwachte meerderheid opnieuw president.
De vraag die bedrijfsleiders en beleggers zich nu stellen is of hij ook hen een Happy Meal gaat serveren. Velen zien Trump met een bang hart weer in het Witte Huis plaatsnemen. Zal de populistische soep die hij gedurende zijn campagne opvoerde werkelijk zo heet worden gegeten als ze werd opgediend? Want als Trump zijn plannen werkelijk gaat uitvoeren, zou dat zowel de economie als de markten flink door elkaar kunnen schudden…
Trump heeft tijdens zijn campagne tot in den treure herhaald dat hij de Amerikaanse economie wil afschermen achter hoge tolmuren: 60% invoerrechten op Chinese goederen en 20% op alle andere invoer. Omdat de invoertarieven zullen worden doorgerekend in de prijzen, kan dat de inflatie alleen maar aanwakkeren, net op het moment dat de FED die door haar lang hoog blijvende rentetarieven onder controle leek te krijgen. Ook zijn plannen om de belastingen verder te verlagen, werken inflatoir: de vraag aanwakkeren in een economie die een zo goed als een volledige tewerkstelling kent zal bedrijven ertoe verleiden hun marge op te trekken, zeker als ze door de tolmuren ook verlost zijn van buitenlandse competitie. Dat andere grote breekpunt uit zijn campagne, het massaal deporteren van illegale immigranten, werkt evenzeer prijsverhogend. Veel van deze illegalen doen het ‘vuile werk’ in landbouw, horeca en retail, en het is duidelijk dat ze niet allemaal zomaar door Amerikanen kunnen vervangen worden. En al zeker niet zonder dat dit flink meer gaat kosten. De Brexit-ervaring heeft overigens ook duidelijk aangetoond dat het massaal uitwijzen van werknemers flinke knelpunten in het productieapparaat kan veroorzaken.
Tel dit alles bij elkaar op en het wordt duidelijk waarom de financiële markten na de overwinning van Trump ogenblikkelijk de rente de hoogte injoegen: vrees voor oplopende inflatie. Maar ook de wilde begrotingsplannen van Trump, die het al immense gat in de begroting alleen maar groter zullen maken, speelden hierbij een rol. Daarmee lijken de markten nu al de enige poortwachters die Trumps populistische menu wat onder controle kunnen houden. Met een meerderheid in het Congres en zijn eigen mannetjes in de administratie zal hij intern immers op bijzonder weinig weerstand stuiten.
Dat de beurzen in eerste instantie opveerden na Trumps verkiezingsoverwinning is dan weer logisch. Lagere belastingen en bescherming tegen concurrentie kunnen de winsten op korte termijn alleen maar de hoogte injagen. Maar dat de beursrally nu al wat buiten adem lijkt, is evenmin verwonderlijk. De hogere rente en de tegenmaatregelen die Europa en China ongetwijfeld gaan nemen, doen beleggers nu al aarzelen. Idem voor de USD, die eerst aantrok als gevolg van de hogere Amerikaanse rente. Maar dat de VS in een budgettaire crisis kunnen belanden, lijkt het enthousiasme al aan banden te leggen.
Na de inauguratie zal snel blijken wat onze populistische keizer van zijn aangekondigde plannen gaat uitvoeren. Daarna zullen we snel merken in welke mate de keizer kleren draagt, of zich zal vastrijden in inflatie, hogere rente en handelsoorlogen. Als de resultaten van dat andere grote populistische experiment, de Brexit, enige leidraad bieden, kunnen de Amerikanen (en de rest van de wereld) maar hopen dat het niet zo’n vaart loopt met Trumps plannen. Tot hierover meer duidelijkheid is zouden we nog redelijke volatiliteit op de markten kunnen verwachten. Fasten seatbelts for the ride?
Bart Mortier, Kantoordirecteur Oost- en West- Vlaanderen
CapitalAtWork NV
