België is geen fiscaal paradijs. Ook bij overlijden komt de fiscus om de hoek kijken, want wie een erfenis nalaat, zadelt zijn kinderen op met Vlaamse erfbelasting tot 27%. Gelukkig kan men legale technieken aanwenden om die successiedruk te verminderen. Ook over de eerste generatie heen.
Om de hoge erfbelasting te vermijden, denkt men aan technieken zoals de bankgift of de notariële schenking. Wenst men bovendien nog de controle te behouden over de geschonken goederen, dan kan men handig gebruik maken van de maatschap of de schenking met voorbehoud van vruchtgebruik. Maar wat indien u als grootouder erfbelasting wil vermijden, voor uw kinderen maar eveneens voor uw kleinkinderen? Wat indien u als kinderloos koppel wenst dat uw vermogen, na overlijden van uw partner, belastingvrij terugkeert naar uw eigen familie? Daarvoor volstaan de courante technieken niet, en doen we beroep op de zogenaamde dubbele schenking of schenking met doorgeefbeding.
Dubbele schenking
Hoe werkt het? A (grootouder) schenkt een bedrag aan B (kind) onder beding dat bij overlijden van B, het resterend bedrag van de schenking toekomt aan C (het kleinkind). Juridisch gesproken doet de grootouder een dubbele schenking in één en dezelfde akte, namelijk het oorspronkelijk kapitaal aan zijn kind en het restant of “residu” aan zijn kleinkind.
Voorwaarden
Belangrijk daarbij is dat B het geschonken vermogen kan gebruiken en desnoods ook verteren. Hij kan er dus vrij over beschikken, vermits enkel het overschot aan C toekomt. Contractuele beperkingen zijn echter mogelijk, bijvoorbeeld door een vruchtgebruik te reserveren voor de schenker/grootouder. Dergelijke doorgeefschenkingen kunnen enkel via een notariële akte. Merk op dat C verondersteld wordt rechtstreeks te ontvangen van de schenker (A). Hij moet dus op het ogenblik van de schenking reeds in leven of minstens levensvatbaar verwekt zijn. Zoals iedere begiftigde, moet C de schenking aanvaarden, of desnoods vertegenwoordigd worden. Om het geheel te optimaliseren, kan het vruchtgebruik voorbehouden worden voor de schenker, zodat B pas de volledige zeggenschap verwerft bij het overlijden van de schenker.
Toepassingen
De doorgeefschenking biedt een oplossing aan kinderloze koppels die eerst elkaar willen beschermen, maar na het overlijden van de langstlevende onder hen, het vermogen willen laten terugvloeien naar de eigen familie. Ook ouders met een mindervalide zoon kunnen op die manier een kapitaal schenken aan de mindervalide en meteen het residu doorschenken aan de valide kinderen. Zo kan het mindervalide kind beschikken over financiële middelen. Tegelijk kan men de hoge successierechten (tot zelfs 55%) vermijden op hetgeen het mindervalide kind zou nalaten aan zijn broer/zus.
Fiscaal voordeel
Het financiële voordeel ligt in het feit dat we doelbewust opteren voor de toepassing van de verlaagde schenkingsrechten (3%), en zodoende de hogere successierechten vermijden! Ook bij overlijden van B betalen we geen erfbelasting maar wel de lagere schenkingsrechten, omdat C geacht wordt rechtstreeks te ontvangen van de schenker (A). Met andere woorden de fiscale druk wordt tweemaal verlaagd van 27% naar 3%.
Administratie?
De doorgeefschenking is een soepel instrument in het kader van vermogensplanning, maar het opzet staat of valt met de bewijsvoering. Voorbeeld: De dochter heeft een portefeuille van 300.000 euro gespaard. Daarnaast verkrijgt ze een belegging van 500.000 euro via doorgeefschenking van de ouders, met haar eigen zoon als begiftigde van het residu. Het totale roerend vermogen bedraagt aldus 800.000 euro, waarvan 500.000 in haar nalatenschap vererfd zal worden aan slechts 3% dankzij de doorgeefschenking.
Het is belangrijk dat de kleinzoon, in de successieaangifte van zijn moeder, kan aantonen welk deel van de nalatenschap afkomstig is van de doorgeefschenking. Vandaar het advies om het geschonken vermogen afzonderlijk te beheren en een spoor bij te houden van alle verrichtingen over de jaren heen. Wie het slim aanpakt en zich professioneel laat bijstaan, kan aldus erfbelasting besparen voor kinderen én kleinkinderen.
Vincent Lambrecht, fiscaal jurist – vermogensplanner managing director Capitalatwork nv
