Vijf jaar na de invoering moeten we ons de vraag stellen waar het beleid met het VOV in de toekomst naartoe wil.
Het betaald educatief verlof werd na de regionalisering door Vlaanderen grondig hervormd en vanaf schooljaar 2019-2020 herdoopt tot het Vlaams Opleidingsverlof. Dat was niet zonder succes. De opleidingen werden meer arbeidsmarktgericht en daar waar de andere opleidingsincentives, het opleidingskrediet en de opleidingscheque, op de terugweg en alvast aan herziening toe zijn, staat het VOV er nog en blijft het groeien.
Twee toepassingsgebieden
Sterker nog, met de invoering op proef van het gemeenschappelijk initiatiefrecht is het na twee jaar duidelijk dat VOV twee waardevolle en complementaire toepassingsgebieden afdekt, met werknemersgroepen die sterk van elkaar verschillen.
Daar waar het klassieke VOV vooral hoog- en midden geschoolde werknemers weet te bereiken die zich willen om- of bijscholen voor een nieuwe stap in hun loopbaan, zorgt het VOV op gezamenlijk initiatief van werknemer en werkgever voor een hogere opleidingsdeelname van jongeren en kortgeschoolden met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt, die zo hun weg vinden in het opleidingsaanbod en (ook volgens hun eigen bevinding) sterker worden en blijven in hun job.
Quo vadis?
Vijf jaar later moeten we ons echter de vraag stellen waar het beleid met het VOV ook in de toekomst naartoe wil. Quo vadis VOV? Zal het de dubbele toepassingsgebieden, beide op hun eigen manier belangrijk, omarmen? Of wordt het VOV versmacht door een opeenstapeling van wijzigingen aan het administratieve en operationele proces?
Ingegeven door de bekommernis om elk aangevraagd uur VOV onweerlegbaar te bewijzen – een Vlaamse reflex? – werden het afgelopen jaar immers telkens weer nieuwe voorwaarden opgelegd aan werknemers, opleidingsverstrekkers en werkgevers. Bijkomende vragen naar attestering van aanwezigheid, het behalen van kwaliteitslabels, enz. worden door de eigenlijke gebruikers van het VOV als disproportioneel ervaren ten opzichte van de toegekende opleidingssteun en lijken ver af te staan van de dagelijkse realiteit van opleidingen bij de vele verschillende soorten opleidingsverstrekkers, waaronder niet in het minst de werkvloer zelf. De eerste signalen bereiken ons dat wanneer deze trend zich doorzet, men het sop niet langer de kool waard vindt en het gebruik van VOV zal afnemen.
Zorg voor een turbo
Uit de evaluatie van het VOV blijkt dat het instrument succesvol hervormd is en dat het werkgevers in staat stelt een belangrijke rol te spelen in de opleidingsdeelname van hun medewerkers. Laat ons daarom die opleidingskracht van ondernemingen verder benutten: door een verankering van het gemeenschappelijk initiatiefrecht, door het forfait van de terugbetaling (eindelijk) te indexeren, maar óók door VOV niet te fnuiken met disproportionele operationele en administratieve verplichtingen. De oproep aan de nieuwe Vlaamse regering is helder: timmer het instrument niet toe, maar zet een turbo op beide vormen van VOV.
Opleiding, opleiding, opleiding
Het is immers broodnodig dat we ook in ons professioneel leven blijven leren, óm den brode, maar ook om de productiviteit van onze economie en daaruit volgend onze welvaart en welzijn te verzekeren. Of het nu gaat om bijscholing om mee te zijn met de nieuwste technologieën, grote omscholing om de transitie van krimpende naar groeiende arbeid te maken of basisscholing om de competentiekloof te dichten tussen de vraag- en aanbodzijde op onze uiterst krappe arbeidsmarkt.
Hoe anders kunnen we omgaan met – bijvoorbeeld - de transitie naar groene energie en elektrificatie, de grote noden in de zorg als gevolg van vergrijzing, potentieel disruptieve technologie zoals AI (deze tekst is niet geschreven met ChatGPT, maar het had gekund) en hoe kunnen we dergelijke uitdaging ombouwen naar succes, dan wel met opleiding, opleiding, opleiding van de hele actieve bevolking?
Potentieel aanboren
De vraag is niet of we dat kunnen. We weten dat er een grote opleidingskracht aanwezig is in het (hoger) onderwijs, bij opleidingsverstrekkers allerhande, bij sectoren en ja, ook en misschien vooral bij ondernemingen zelf. De vraag is nu: hoe boren we dat potentieel optimaal aan? En welke hefbomen kan een nieuwe Vlaamse regering met visie hierop plaatsen?
