Om onze welvaart op lange termijn te behouden, zijn structurele hervormingen van de arbeidsmarkt en sociale zekerheid essentieel, zoals we in ons Voka Memorandum hebben benadrukt. Het is nu de vraag of het huidige regeerakkoord hierin slaagt. We analyseren de huidige situatie vanuit flexicurityperspectief.
Flexicurity in actie
De Voka Paper over flexizekerheid, gepubliceerd in juni 2023, stuurde het arbeidsmarktbeleid terug naar de tekentafel. In deze paper pleitte Voka voor een modernisering van ons arbeidsrecht, een activerende sociale zekerheid, een actief arbeidsmarktbeleid en een talentoffensief.
Ook vandaag blijft dit onderwerp zeer actueel. Om in te spelen op een snel veranderende omgeving, hebben ondernemingen behoefte aan een wendbare arbeidsorganisatie. Het regeerakkoord biedt een mooie aanzet, waarbij zowel de interne (arbeidstijd) als de externe (wervings- en ontslagbeleid) flexibiliteit wordt aangepakt.
Dat er meer vrijheid komt voor werkgevers- en werknemers om binnen het Europees kader de arbeidsuren te bepalen klinkt veelbelovend. Toch roept de mogelijke invoering van arbeidstijdsregistratie zorgen op. Anderzijds biedt het familiekrediet perspectief voor meer zekerheid, waardoor het combineren van werk en gezin gemakkelijker wordt.
Met het verminderen van de opzegtermijnen tot 1 week gedurende de eerste zes maanden van het contract zou aanwerven gemakkelijker moeten worden, dat geeft ook werkzekerheid. Hopelijk lukt met deze regering deze keer wel het voornemen om de ontslagvergoeding te activeren en vlotte transities van werk naar ander werk te faciliteren. Komt een ontslagvrije samenleving binnen handbereik?
Activerende sociale zekerheid
Een duurzame en performante sociale zekerheid is ook een activerende sociale zekerheid. Daar wordt nu eindelijk op de juiste knoppen geduwd. De werkloosheidsuitkering krijgt een nieuw design aangemeten, meer verzekerend in het begin maar vervolgens scherper degressief en eindig.
De pensioenvorming stimuleert (langer) werken. Niet-gewerkte periodes tellen in mindere mate mee voor het pensioen. En wie vroeger wil stoppen kan dat maar daar staat een prijs tegenover, een malus, en dat is niet meer dan fair.
Het snel groeiende aantal langdurig zieken vormt een grote zorg. Er is een uitgebreid plan in de maak, waarbij iedereen verantwoordelijk wordt gesteld. Preventie is uiteraard het beste, maar het is cruciaal dat ondernemingen de nodige middelen krijgen om effectief te kunnen ingrijpen. Een simpele kostenverhoging voor bedrijven zal niemand ten goede komen.
Onze sociale zekerheid is dus een belangrijk instrument om actief arbeidsmarktbeleid te voeren. In wezen is arbeidsmarktbeleid een regionale bevoegdheid. Het regeerakkoord is zinnens de regio’s hier meer hefbomen te bezorgen. Hier valt nog af te wachten wat dit daadwerkelijk zal geven. Vorige oefeningen namen niet zo vlot de federale wetgevend horde.
Productiviteit
Voka pleit voor een talentoffensief. Dat is noodzakelijk om onze productiviteit op te krikken en dus bijgevolg essentieel voor onze groei.
Vorming is op zich niet echt een federale aangelegenheid. Veel kon hier dus niet worden verwacht. En toch waar het de arbeidsrelatie betreft zit de federale minister van werk aan de knoppen. Dat hebben we geweten met de FLA en de starre arbeidsdeal met 5 dagen individueel opleidingsrecht. De nieuwe regering zet orde op zaken. De FLA wordt afgeschaft. En het voormelde opleidingsrecht wordt meer geflexibiliseerd en deels gecollectiviseerd.
Zijn er dan geen dissonanten? Natuurlijk, perfectie is niet van deze wereld en compromissen maken niet onverdeeld gelukkig.
Zo blijven we op onze honger zitten wat betreft de loonvorming. De automatische indexering en de loonnorm houden elkaar in een voortdurende houdgreep, wat het sociaal overleg niet ten goede komt. Met een loonnorm van 0% en straks weer een cheque als bezigheidstherapie (en extra kosten), blijven de vragen over de signaalfunctie van de loonvorming rijzen.
