De Amerikaanse president Donald Trump is tien weken geleden aangetreden in het Witte Huis. In die korte periode heeft hij al meerdere verklaringen afgelegd over de handelsrelatie tussen de Verenigde Staten en de Europese Unie. In verschillende stappen heeft hij de voorbije weken de Amerikaans-Europese handelsspanningen verder doen oplopen.
Handelstarieven zijn nadelig voor bedrijven en nog schadelijker voor consumenten. We betreuren de Amerikaanse invoertarieven dan ook ten zeerste en begrijpen dat de Europese Commissie zich genoodzaakt ziet om gepast te reageren en druk uit te oefenen op het Amerikaanse binnenlands beleid. Tegentarieven vanwege de Europese Commissie zullen echter ook de Europese economie raken. We rekenen er daarom op dat de Commissie deze maatregelen op een eerlijke en proportionele manier toepast, en we zullen haar daarop ook aanspreken.
Deze FAQ biedt een duidelijk overzicht van de invoertarieven die zijn of zullen worden ingevoerd onder het beleid van de Amerikaanse president Donald Trump. We bespreken zowel de Amerikaanse tarieven – met speciale aandacht voor de impact op de Europese Unie – als de tegenmaatregelen van de EU en de gevolgen daarvan voor importerende bedrijven.
Nieuw en in de kijker: President Trump kondigt "wederkerige tarieven" aan
Gisteren, op wat president Donald Trump "Liberation Day" noemde kondigde hij een grootschalig pakket aan nieuwe invoerheffingen aan. Hierbij een overzicht:
- Wederkerige handelstarieven
Vanaf middernacht 8 op 9 april zullen verschillende landen nieuwe invoerheffingen opgelegd krijgen op alle producten die zij naar de VS exporteren. De tarieven variëren per land en worden gebaseerd op de invoertarieven die deze landen hanteren voor Amerikaanse goederen. Concreet wil Trump hen de helft aanrekenen van wat zij de VS aan invoerrechten opleggen. Hij noemt dit een eerlijke regeling, omdat de VS nog steeds minder aanrekent dan wat Amerikaanse exporteurs betalen. Voor producten uit de Europese Unie geldt een tarief van 20%. Een overzicht van de handelstarieven vind je in Annex I
- Minimumtarief van 10% voor overige landen
Landen die niet op de Annex I lijst staan, zullen een minimale invoerheffing van 10% opgelegd krijgen op al hun export naar de VS. Dit handelstarief zal ingaan vanaf 5 april.
- Importheffing van 25% op buitenlandse auto's
Vanaf middernacht 3 april (Amerikaanse tijd) zal een invoerheffing van 25% gelden op alle auto's die buiten de VS zijn geproduceerd en het land binnenkomen. Dit is een maatregel die Trump eerder al had aangekondigd en die nu officieel wordt doorgevoerd.
De volledige en officiële tekst van de aangekondigde handelstarieven en bijhorende Annexen vind je hier.
President Trump kondigde deze harde retoriek aan om zijn beleid van economische heronderhandeling en ‘America First’ kracht bij te zetten. Volgens hem is de Europese Unie al jarenlang oneerlijk in haar handelsrelatie met de VS, met nadelige gevolgen voor de Amerikaanse industrie en werkgelegenheid. Door druk uit te oefenen op de EU wilde Trump gunstigere handelsvoorwaarden afdwingen en een gelijker speelveld creëren voor Amerikaanse bedrijven.
Wederkerige handelstarieven
President Trump kondigt de invoering van zogenaamde 'wederkerige handelstarieven' aan. Dat betekent dat de VS een tarief zullen toepassen op de producten uit een bepaald land dat even hoog is als het handelstarief dat dat land - volgens de VS - heft op Amerikaanse producten. De Trump-administratie schat de tarieven die de Europese Unie aanrekent aan de Verenigde Staten op 39 procent, en halveert dit cijfer om uit te komen op de 20 procent, in wat Trump “vriendelijke wederkerige” tarieven noemde. Dit handelstarief van 20 procent op alle goederen zal ingaan vanaf middernacht van 8 tot 9 april.
Handelstarieven op auto’s
President Trump kondigt een invoertarief aan van 25% op alle wagens. Dit handelstarief gaat in om middernacht Amerikaanse tijd van 2 naar 3 april. Op dit moment wordt er nog niet gesproken over auto-onderdelen. De officiele kanalen van de Amerikaanse overheid geven nog geen informatie over dit handelstarief. De definitieve lijst van getroffen producten wordt verwacht in Annex I van de officiële proclamatie in het Federal Register, maar deze is nog niet gepubliceerd.
De aangekondigde Amerikaanse handelstarieven gelden niet voor een aantal uitzonderingen:
Goederen die onder de uitzonderingsbepaling van 50 U.S.C. 1702(b) vallen – zoals humanitaire producten – uitgesloten.
Ook producten van staal en aluminium, inclusief afgeleide producten, waarvoor al invoerrechten gelden op basis van eerdere presidentiële proclamaties onder sectie 232 van de Trade Expansion Act of 1962, vallen buiten het toepassingsgebied.
Hetzelfde geldt voor auto’s en auto-onderdelen waarop reeds bijkomende handelstarieven van kracht zijn.
Daarnaast zijn ook specifieke producten, zoals koper, geneesmiddelen, halfgeleiders, hout, bepaalde kritieke mineralen en energieproducten, uitgezonderd.
Tot slot geldt de uitzondering ook voor goederen die mogelijk in de toekomst onderhevig worden aan heffingen op basis van nieuwe maatregelen onder sectie 232.
Alle producten die niet onderhevig zijn aan de Amerikaanse handelstarieven zijn verzameld in Annex II.
20% Amerikaanse Oorsprong in product
Als een Belgisch product dat naar de Verenigde Staten wordt uitgevoerd minstens 20% aan Amerikaanse oorsprong bevat (bijvoorbeeld door gebruik van Amerikaanse onderdelen, componenten of toegevoegde waarde), dan worden de opgelegde ad-valorem invoerrechten (percentuele douanerechten op basis van waarde) enkel geheven op het niet-Amerikaanse deel van het product. Met andere woorden: het Amerikaanse aandeel in het product wordt uitgesloten van de tariefberekening.
Voor Belgische exporteurs kan dit een strategisch voordeel betekenen. Door Amerikaanse onderdelen of technologie in hun productieketen te integreren en zo aan de 20%-voorwaarde te voldoen, kunnen ze (gedeeltelijk) vrijstelling krijgen van invoerrechten bij export naar de VS. Het verlaagt dus de effectieve belastingdruk op die exportproducten en kan de concurrentiepositie in de Amerikaanse markt verbeteren.
Amerikaanse handelstarieven onder President Trump
Handelstarieven, ook bekend als invoerrechten of douanerechten, zijn belastingen die een overheid oplegt op ingevoerde goederen. Ze worden doorgaans berekend als een percentage van de productwaarde en kunnen variëren afhankelijk van het soort product en het land van herkomst. De invoerrechten worden betaald door de importeur en geheel of gedeeltelijk doorgerekend naar de eindklant.
1. Bescherming van de Amerikaanse economie
Trump beschouwt handelstarieven als een essentieel onderdeel van zijn economische strategie. Hij beweert dat deze belastingen Amerikaanse consumenten zullen aanmoedigen om meer binnenlandse producten te kopen, wat de economie zou stimuleren en de belastinginkomsten zou verhogen.
2. Verminderen van het handelstekort
Een belangrijk doel van Trumps tariefbeleid is het verkleinen van het handelstekort van de VS. In 2023 had het land een handels te kort in goederen van 157 miljard euro. Door invoer op goederen duurder te maken, hoopt hij de export te bevorderen en de handelsbalans te verbeteren. De VS had echter een handelsoverschot in diensten van 109 miljard euro ten opzichte van de EU. Dit resulteert in een totaal handelstekort voor de VS van 48 miljard euro per jaar, of slechts 3 procent van de totale handel tussen de EU en de VS.
3. Drukmiddel in onderhandelingen
Hij gebruikt handelstarieven als politiek drukmiddel om concessies van landen af te dwingen. Zo deed hij dat al succesvol met Mexico en dwong hij de Mexicaanse president om strengere maatregelen te nemen tegen migranten.
Critici waarschuwen dat deze handelsmaatregelen de economie kunnen schaden, en Trump heeft niet uitgesloten dat zijn beleid tot een recessie zou kunnen leiden. Toch blijft de Amerikaanse minister van Handel, Howard Lutnick, achter het beleid staan en stelt hij dat de tarieven "de moeite waard" zijn, zelfs als ze een economische neergang veroorzaken.
Trump heeft al meerdere handelstarieven aangekondigd en vervolgens weer uitgesteld, waardoor het lastig is om bij te houden welke heffingen daadwerkelijk van kracht zijn. Hieronder een overzicht:
Canada en Mexico
Trumps algemene invoertarief van 25% op producten uit buurlanden Canada en Mexico ging van kracht op dinsdag 4 maart. Slechts twee dagen later bevestigde Trump dat de VS de tarieven op goederen en diensten die voldoen aan het United States-Mexico-Canada Agreement (USMCA) zou opschorten tot 2 april. Canada reageerde op de Amerikaanse staal- en aluminiumtarieven met nieuwe invoerheffingen op ongeveer $20 miljard aan Amerikaanse goederen.
China
Trump heeft nieuwe algemene tarieven van ongeveer 20% opgelegd, bovenop de bestaande 10% invoerrechten die al tijdens zijn eerste ambtstermijn waren ingevoerd. China heeft hierop gereageerd met invoerrechten tot 15% op Amerikaanse landbouwproducten zoals kip en varkensvlees. Deze heffingen zijn van kracht sinds maandag 10 maart.
Staal en aluminium
Op woensdag 12 maart is een Amerikaans invoertarief van 25% van kracht geworden op staal, aluminium en bepaalde afgeleide producten uit alle landen. Vlaamse bedrijven die deze materialen of de betreffende afgeleide producten naar de Verenigde Staten exporteren, zullen dit tarief van 25% moeten betalen.
De Amerikaanse maatregelen die op 12 maart werden ingevoerd, bestaan uit drie belangrijke elementen:
1. Het herinvoeren van tarieven op staal- en aluminiumproducten tijdens de eerste ambts-termijn van Trump. Deze omvatten verschillende soorten halffabrikaten en eindproducten, zoals stalen pijpen, draad en folie.
2. Het verhogen van de tarieven op aluminium van de oorspronkelijke 10% naar 25%.
3. Het uitbreiden van de tarieven naar andere producten, met name:
- Staal- en aluminiumproducten, zoals huishoudproducten, kookgerei of raamkozijnen.
- Producten die gedeeltelijk uit staal of aluminium bestaan, zoals machines, sportapparatuur, bepaalde elektrische apparaten of meubels.
Het volledige overzicht van HS-codes die onderhevig zijn vind je hier. Je dient helemaal naar onder te scrollen zie je de 10 cijferige HTS-codes. De eerste 6 cijfers komen overeen met de HS-codes.
Daarnaast zal de Amerikaanse Minister van Handel tegen 12 mei 2025 een systeem opzetten waarbij de VS de lijst van staal- en aluminiumafgeleiden producten blijven uitbreiden die onderworpen zijn aan extra heffingen van maximaal 25%.
De Amerikaanse tarieven zullen een totaal van €26 miljard aan EU-exporten treffen, wat overeenkomt met ongeveer 5% van de totale EU-goederenexport naar de VS. Op basis van de huidige importstromen zal dit ertoe leiden dat Amerikaanse importeurs tot €6 miljard extra invoerheffingen moeten betalen.
President Trump heeft verschillende tarieven aangekondigd, waarvan sommige nog niet zijn ingevoerd. We hebben echter al meerdere keren gezien dat een aankondiging niet noodzakelijk leidt tot de daadwerkelijke invoering van een effectief tarief, wat de onzekerheid alleen maar vergroot. De vraag blijft of deze aangekondigde tarieven werkelijkheid zullen worden, of dat ze simpelweg politieke drukmiddelen zijn zonder concrete gevolgen.
In dit overzicht focussen we uitsluitend op de aangekondigde tarieven die mogelijk de Europese Unie, en daarmee ook Vlaanderen, als doelwit hebben.
Tarieven op auto’s en auto-onderdelen
Op woensdag 26 maart kondigde de Amerikaanse president Donald Trump aan dat hij van plan is een extra invoertarief van 25% in te voeren op geïmporteerde auto's en auto-onderdelen. De invoering van deze tarieven zal gefaseerd verlopen: voor auto's gaat het tarief in op 2 april, terwijl auto-onderdelen uiterlijk op 3 mei onderhevig zullen zijn aan de bijkomende heffing. De definitieve lijst van getroffen producten wordt verwacht in Annex I van de officiële proclamatie in het Federal Register, maar deze is nog niet gepubliceerd.
Het is ondertussen zeker dat de buitenlandse auto's zullen onderhevig zijn aan invoerheffingen van 25% en die zullen ingaan op 3 april. Voor auto-onderdelen is het nog steeds afwachten.
Tarieven op alcoholische dranken
Trump heeft ook al aangekondigd een importtarief van 200% op “alle wijnen, champagnes en alcoholische producten” uit Europa invoeren als de aangekondigde Europese heffingen van 50 procent op Amerikaanse whisky niet worden teruggetrokken. Dit was een Europese reactie op de invoertarieven van staal en aluminium.
Een overzicht van nuttige bronnen voor meer informatie:
Europese tegenreactie op de Amerikaanse handelstarieven
De Europese Commissie is van mening dat handelstarieven slecht zijn voor ondernemingen en erger voor consumenten. Ze betreuren de VS-handelstarieven en zijn niet overtuigd van het effectief zal doen wat de VS verwachten dat ze zullen doen. De Commissie beseft dat tegenmaatregelen genomen dienen te worden om de VS onder druk te zetten te stoppen met hun handelstarieven. Deze tegenmaatregelen zullen niet goed zijn voor de Europese economie. Daarom is het de doelstelling van de Commissie om de tegentarieven zo precies mogelijk te definiëren om zo efficiënt als mogelijk te kunnen handelen, en de Europese economie zoveel mogelijk te vrijwaren.
Handel buiten de EU is een exclusieve verantwoordelijkheid van de EU en niet van de nationale regeringen van de lidstaten. Dit betekent dat de EU-instellingen wetten maken over handelskwesties en onderhandelen over internationale handelsovereenkomsten en deze afsluiten. Zo ook de beslissing om handelstarieven in te voeren. Deze beslissingen van de Europese Commissie volgen de gewone wetsregels van de EU waardoor de 27 verschillende lidstaten ook akkoord moeten gaan eenmaal een verandering wordt voorgesteld door de Commissie.
Door als één blok op te treden, hebben EU-landen meer onderhandelingsmacht bij het sluiten van handelsovereenkomsten met andere landen. Het heffen van handelstarieven voor de hele EU heeft dan ook een veel groter effect op handelspartners zoals de VS dan wanneer dit op lid statelijk niveau zou gebeuren.
- De Europese Commissie zal de tegenmaatregelen die tijdens de eerste ambtstermijn van Trump werden ingesteld, opnieuw toepassen. Deze maatregelen werden opgeschort na een onderhandeling met de regering van President Biden. De maatregelen richten zich op typische Amerikaanse producten, zoals Harley Davidson-motoren en bourbon, evenals op producten zoals sinaasappelen, pindakaas en veenbessen. De lijst van de onderhevige HS-codes en bijhorende tarieven vind je hier. De maatregelen zullen ingaan op 12 April.
- Omdat de VS de heffingen op aluminium verhoogd hebben van 10 naar 25 procent, en het over meer goederen gaat, volstaat de eerste set aan maatregelen van de Europese Commissie niet meer om de druk hoog genoeg te zetten op de Trump Administration. Daarom zal de Europese Commissie een bijkomende lijst opstellen van producten die onderhevig zullen zijn aan handelstarieven. Na een raadpleging van de belanghebbenden en een akkoord van de lidstaten zullen deze heffingen zo snel als mogelijk intreden. Het is nog niet duidelijk wanneer dat ongeveer zou zijn. De lijst van mogelijk geïmpacteerde goederen vind je hier.
In totaal kunnen de EU-tegenmaatregelen dus van toepassing zijn op Amerikaanse goederenexporten ter waarde van maximaal €26 miljard, wat de economische reikwijdte van de Amerikaanse tarieven weerspiegelt.
Ondertussen blijft de EU bereid samen te werken met de Amerikaanse administratie om tot een onderhandelde oplossing te komen. De bovengenoemde maatregelen kunnen op elk moment worden teruggedraaid indien een dergelijke oplossing wordt gevonden.
De Europese Commissie kan directe tegenmaatregelen nemen ten aanzien van de VS wat ze doet in de vorm van handelstarieven tegen de VS. Daarnaast zijn er nog opties die de EU voorhanden heeft om de Europese economie te verdedigen en de offensieve handelsbelangen te kunnen waarborgen.
Anti-Coercian Instrument
Het Anti-Coercian Instrument of Anti-dwang instrument is in de eerste plaats bedoeld als afschrikmiddel tegen economische dwang. Als er nog steeds sprake is van dwang, biedt het instrument een structuur om op een goed afgestemde manier te reageren en de dwang een halt toe te roepen. Het geeft de EU een breed scala aan mogelijke tegenmaatregelen wanneer een land weigert de dwang op te heffen. Deze omvatten het opleggen van handelstarieven, beperkingen op de handel in diensten en handelsgerelateerde aspecten van intellectuele eigendomsrechten, en beperkingen op de toegang tot buitenlandse directe investeringen en overheidsopdrachten.
Safeguard Measures
Safeguards of vrijwaringsmaatregelen zijn bedoeld voor situaties waarin een bedrijfssector getroffen wordt door een onvoorziene, scherpe en plotselinge toename van de invoer. Deze plotselinge toename kunnen we verwachten nu dat Amerika handelstarieven oplegt aan ook andere landen dan de EU. De goederen die deze derde landen normaal naar de VS zouden exporteren zouden nu hun weg proberen vinden naar de EU.
Op 25 maart heeft de Europese Commissie daarom al aangekondigd dat de vrijwaringsmaatregel voor staal aangescherpt zullen worden om de staalindustrie van de EU te beschermen tegen de stijgende invoer, waarmee zij uitvoering geeft aan het EU-actieplan voor staal en metalen. De Commissie heeft meer bepaald het liberaliseringspercentage verlaagd van 1% naar 0,1%, waardoor de hoeveelheid staal die vrij van rechten in de EU mag worden ingevoerd, wordt beperkt. Bovendien zullen landen niet langer de volledige volumes van ongebruikte quota van andere landen, waaronder Rusland en Wit-Rusland, kunnen gebruiken. Het 'carry-over'-mechanisme, waarmee landen ongebruikte quota konden doorschuiven naar het volgende kwartaal, is ook afgeschaft voor categorieën met een hoge importdruk en een laag verbruik.
Handelsdiversificatie door EU-handelsakkoorden
EU-handelsakkoorden zijn een goed idee vanuit het oogpunt van diversificatie omdat ze de afhankelijkheid van een beperkt aantal handelspartners verkleinen en economische risico’s beter spreiden. Door akkoorden te sluiten met uiteenlopende regio’s, vermindert de EU haar kwetsbaarheid voor geopolitieke druk of verstoringen in toeleveringsketens, zoals die vanuit China of Rusland. Ze openen tegelijk de deur naar snelgroeiende markten buiten de traditionele machten zoals de VS en China, wat nieuwe kansen biedt voor export en investeringen. Deze akkoorden dragen ook bij aan veerkrachtigere toeleveringsketens, bijvoorbeeld in grondstoffen of kritieke technologieën. Bovendien versterken ze de internationale positie van de EU doordat ze Europese normen en waarden op het vlak van milieu, arbeidsrechten en gegevensbescherming helpen uitdragen. Zo vergroten handelsakkoorden niet alleen de economische, maar ook de strategische autonomie van de EU.
Europese eenheidsmarkt
De EU moet meer inzetten op een uitbreiding en verdieping van de Europese eenheidsmarkt nu handel met de VS moeilijker wordt, omdat een sterke interne markt de economische veerkracht en strategische autonomie van Europa versterkt. Als toegang tot de Amerikaanse markt bemoeilijkt wordt door protectionisme of politieke onzekerheid, is het cruciaal dat Europese bedrijven binnen Europa vlot kunnen groeien, investeren en innoveren zonder belemmeringen aan de binnengrenzen. Een beter geïntegreerde eenheidsmarkt – zeker op vlak van diensten, energie, data en kapitaal – creëert schaalvoordelen, stimuleert concurrentievermogen en maakt de EU minder afhankelijk van externe economische machten. Tegelijk zorgt het voor een aantrekkelijker investeringsklimaat en versnelt het de transitie naar een digitale economie. In een wereld met toenemende aparte blokken en handelsverschuivingen is een sterke, coherente interne markt een van de beste garanties op welvaart en geopolitieke slagkracht.
