Op donderdag 26 september organiseert Voka Health Community haar jaarlijks congres. Dit jaar is het centrale thema "Technologie die Zorgt”, met focus op technologische oplossingen die de efficiëntie verhogen en de zorguitkomsten verbeteren. In de aanloop naar het congres laten we traditiegetrouw enkele ‘toekomstdenkers’ aan het woord. In dit artikel: Marc Noppen, CEO van UZ Brussel.
Marc Noppen is longarts (MD) en professor (PhD) aan de VUB. Hij behaalde een diploma in Farmaco-economie (UA) en Strategisch Management en Governance (INSEAD). Hij doceert ook aan Vlerick business school. Hij combineert 20 jaar klinisch-academische ervaring met 18 jaar CEO-schap van UZ Brussel. Gezien zijn bijzondere interesse in (onder meer) ICT en innovatie de geknipte man om in deze interviewreeks aan het woord te laten.
“Onze gezondheidszorg staat voor een aantal grote challenges”, steekt hij van wal. “Door de vergrijzing, die eigenlijk nog écht goed en wel moet beginnen, zal de zorgvraag toenemen. Met de huidige middelen en manier van werken gaan we die tsunami niet kunnen beantwoorden. Tenzij we natuurlijk andere paradigma’s gaan gebruiken en innovatieve oplossingen vinden om de beschikbare middelen intelligent in te zetten. Innovatie maakt om die reden onlosmakelijk deel uit van het moderne denken rond (de organisatie van) gezondheidszorg. Dat zit in alles wat we doen: in de kleine dingen van alle dag én in grote transformationele ontwikkelingen.”
Eén van de manieren om te innoveren, is het inzetten van technologie en digitalisering. “Technologie kan een hulpmiddel zijn om de zorgvragen hopelijk nog efficiënter te kunnen beantwoorden. Jammer genoeg is digitalisering vandaag nog zelden méér dan een tool. Het elektronisch patiëntendossier is een digitale versie van een papieren dossier: er zit weinig intelligentie in, gegevens kunnen slechts beperkt uitgewisseld worden, er bestaat complexe regelgeving rond. Eigenlijk is digitalisering daardoor dikwijls vooral een last voor zorgverstrekkers, en is digitale administratie één van de redenen waarom veel van hen (volgens sommige enquêtes tot 75%) eraan denken het beroep te verlaten.”
Toch is er hoop op beterschap, denkt hij: “Onlangs heb ik een slimme toepassing gezien die via de combinatie van spraaktechnologie, AI en bestaande digitale tools een gamechanger zou kunnen zijn. Zie het maar als een digitale assistent waardoor een arts of verpleegkundige niet meer hoeft te typen, maar commando’s kan geven via spraak. Dat kan één van de innovatieve digitale toepasingen zijn om de challenges waar we voor staan beter te kunnen aanpakken. Ik denk voor het eerst sinds lang dat we op een kantelpunt staan en dat we echte doorbraken kunnen realiseren.” Naast dat mesoniveau ziet hij ook mogelijkheden op het macroniveau, waar ontwikkelingen in artificiële intelligentie tot nieuwe medische vondsten kunnen leiden, en op individueel niveau, waar smartphones en wearables kansen bieden om bepaalde gezondheidsparameters te monitoren.
Het komt erop aan om het aantal mensen dat vermijdbare zorg nodig heeft te reduceren en de gezonde levensverwachting zo hoog mogelijk te houden.
Marc Noppen, UZ Brussel
Vermijdbare zorgvragen
“Maar het allerbelangrijkste – en daar is het nog niet te laat voor – is werken op de instroom”, vindt Marc Noppen. “35 procent van zorgvragen is vermijdbaar. Het komt erop aan om het aantal mensen dat vermijdbare zorg nodig heeft te reduceren en de gezonde levensverwachting zo hoog mogelijk te houden. In België ligt die gezonde levensverwachting op gemiddeld 65 jaar. De 20 jaren die daarop volgen, worden gekenmerkt door minstens één chronische aandoening. In Zweden ligt die gezonde levensverwachting op 75 jaar. Dat heeft puur te maken met leefgewoontes.”
Ook bij ons moeten we veel sterker inzetten op gezondheidspromotie. “Dat kan via een beleid van ‘health in all policies’. Dat heeft niets met geneeskunde te maken, maar wel met een gezonde levenshouding. Mensen nudgen om gezonder te leven, hoeft niet veel te kosten. Het komt erop aan om voor elke beslissing aan een soort gezondheidstoets te onderwerpen – of het nu gaat over opleiding, werk, milieu, voeding, beweging,… Heel wat landen zijn daarmee bezig, zoals Schotland, de Nordics en Nederland. Naast gezondheidspromotie is preventie uiteraard ook belangrijk, maar in België kom je dan weer bij het probleem van bevoegdheidsverdeling en centen terecht.”
De noodzaak aan integratie is de rode draad in Noppens betoog – ook als het gaat over samenwerking tussen patiënten, thuisverpleging, kinesisten, apothekers, huisartsen, specialisten,… “Er bestaat vandaag nog geen flawless systeem waarin zorgverstrekkers beschikken over alle info op het moment dat ze ze nodig hebben. Ik ken trouwens geen enkel land waar dat al perfect geregeld is. In de VS zijn er wel private healthcare systems die met dergelijke verregaande geïntegreerde zorgsystemen werken.” Daarnaast kunnen data uit bestaande databanken zoals elektronische patiëntendossiers een goudmijn zijn om er onderzoek op te doen, er verbanden tussen te zoeken, prospectief bepaalde behandelingen te kunnen evalueren,… “Maar die uitwisseling van zeer gevoelige gegevens is niet zo evident. Er zijn al allerlei initiatieven genomen, maar het is geen gemakkelijk proces.”
Hij besluit nog met de bedenking dat het maken van interdisciplinaire connecties in de toekomst alleen maar verder aan belang zal winnen. “Aangezien de omgeving alleen maar complexer wordt zal een monodisciplinaire aanpak niet meer volstaan. De opleiding van artsen en verpleegkundigen is op dit moment nog zeer domeinspecifiek, maar het zal het volgens mij noodzakelijk zijn om daarin ook in te gaan op de interfacing tussen geneeskunde, ICT, technologie & engineering, en farma.”
