‘Ruination Day’ kopte The Economist begin maand. Waarmee het aangaf dat met de onbezonnen tarievenoorlog Donald Trump vooral zichzelf in de voeten schiet terwijl de rest van de wereld kan proberen de schade te beperken. Ook Peter De Keyzer gaf eerder deze maand zijn visie op Trumps ‘Liberation Day’. Hij verwees naar 6 juni 1944.
D-Day kondigde het einde van de Tweede Wereldoorlog aan. Wat volgde was een uitzonderlijke periode van 8 decennia waarin Europa en de wereld een ongeziene economische integratie en bloei doormaakten. Grenzen gingen open, handel werd vlotter, en de welvaart nam toe zoals nooit tevoren. Maar met de aankondiging van massale invoerheff ingen door Donald Trump tijdens zijn zogenaamde Liberation Day, lijkt aan dat tijdperk abrupt een einde te komen. Wat ooit begon als een project van vrede en economische verbondenheid, dreigt nu plaats te maken voor een nieuw tijdperk van wantrouwen, fragmentatie en economische conflicten. “If goods cannot move across borders, troops will”, waarschuwde de Franse econoom Frédéric Bastiat ooit. Die waarschuwing klinkt vandaag onheilspellend actueel.
Wat Trump voorstelt, is geen nuance of bijsturing van de handelsregels, maar een fundamentele breuk. Een minimuminvoerheff ing van 10% op alle goederen, met daarbovenop forse toeslagen voor landen als China (34%), Japan (24%) of zelfs EU-lidstaten (20%). De VS zou daarmee teruggrijpen naar het hoogste tariefniveau sinds het begin van de twintigste eeuw. De onmiddellijke gevolgen zijn duidelijk: chaos, onzekerheid en disruptie. Toeleveringsketens worden verstoord, bedrijven moeten in allerijl schakelen, en consumenten zien hun koopkracht dalen door hogere prijzen. Aandelenmarkten reageren nerveus en centrale banken staan voor lastige keuzes.
Ik hoop dat de aanval op de wereldorde de vonk wordt voor een nieuw, sterker Europa.
Bert Mons, Gedelegeerd bestuurder
Maar het zijn vooral de middellange en lange termijn die zorgen baren. Op middellange termijn dreigt de wereldeconomie weg te zakken in een scenario van stagflatie: trage of zelfs negatieve groei gepaard met oplopende inflatie. Exportgerichte economieën — zoals België — staan bijzonder kwetsbaar. Een eerdere raming van de Nationale Bank becijferde de schade van een wederzijdse invoerheff ing van 10% tussen België en de VS al op meer dan 6 miljard euro. Dat is zonder rekening te houden met het afkalvende vertrouwen, dalende buitenlandse investeringen en de bredere impact op de Europese economie.
Op lange termijn zal deze koerswijziging van de VS leiden tot een fundamentele herstructurering van het globale systeem. Door handel als wapen in te zetten en economische partners te confronteren met willekeurige tarieven, holt Trump het vertrouwen in de VS als stabiele leider uit. Landen zullen zich genoodzaakt zien om nieuwe allianties en handelsblokken te vormen, en de rol van de dollar als wereldreservemunt zal almaar vaker in vraag worden gesteld. Wat Trump op korte termijn ziet als winst, kan voor de VS uiteindelijk leiden tot strategisch verlies.
En toch schuilt net in deze dreiging ook een kans. Voor Europa is dit het moment om eindelijk schoon schip te maken met de eigen versnippering. De interne markt kampt nog altijd met een kluwen van nationale regels, remmingen en barrières die de economische potentie fnuiken. Volgens het IMF liggen de handelskosten binnen de EU voor industriële goederen nog steeds op het niveau van een invoerheffing van 44%, in de dienstensector zelfs tot 110%. Het Draghi-rapport spreekt van een gemiste economische activiteit van 10%, ofwel 1.700 miljard euro. Voor België betekent dat potentieel 60 miljard extra economische ruimte.
Wat Europa nodig heeft , is zijn eigen ‘Liberation Day’. Niet eentje dat inzet op afsluiten van grenzen, maar een die de Europese markt eindelijk écht opent. Eentje dat zorgt voor één uniforme regelgeving, snellere goedkeuring van producten, gelijkwaardige voorwaarden voor bedrijven en minder economische frictie tussen lidstaten. Meer integratie betekent meer innovatie, meer veerkracht en meer slagkracht tegenover externe dreigingen.
Trumps Liberation Day markeert het einde van een tijdperk, maar kan tegelijk het begin zijn van een Europese wedergeboorte — als we de les willen trekken. Misschien is dat wel de paradox van deze historische ommekeer zoals Peter De Keyzer stelt: dat de aanval op de wereldorde de vonk wordt voor een nieuw, sterker Europa.
