Terwijl de wereld zich buigt over de economische chaos die president Trump veroorzaakt, blijft de Belgische economie voorlopig overeind. De eerste ramingen van de Nationale Bank geven aan dat de groei in de eerste maanden van dit jaar standhoudt, al blijft het tempo bescheiden met 0,8% op jaarbasis. Maar achter die cijfers schuilen een aantal zorgwekkende trends. Onze hoofdeconoom Bart Van Craeynest wijst op 10 waarschuwingssignalen die aantonen dat onze economie op losse schroeven staat.
De eerste grote dreiging komt voort uit de internationale onzekerheid. Trump wisselt dagelijks van koers, vooral op het vlak van handelspolitiek, en de reacties van andere grootmachten zoals China en Europa zijn evenmin voorspelbaar. Die beleidschaos zorgt voor grote nervositeit bij bedrijven, die hun investeringen uitstellen en financiële buffers aanleggen. Daarbij komt dat de Amerikaanse economie tekenen van vertraging vertoont. Hoewel een recessie nog niet onvermijdelijk is, is het risico de afgelopen maanden wel toegenomen. Aangezien de VS een belangrijke motor van de wereldeconomie is, zou een economische terugval daar ook bij ons voelbaar zijn.
De handelsoorlog die Trump met tal van landen ontketende, voegt een extra laag van onzekerheid toe. Zijn wisselende invoerheffingen hebben geleid tot vergeldingsmaatregelen vanuit Canada, China en Europa, wat de handel verstoort. Voor België, dat sterk afhankelijk is van internationale handel, is dat een gevaarlijke evolutie. Tegelijkertijd blijft de private sector in eigen land onder druk staan. Opmerkelijk is dat de economische groei de afgelopen jaren voornamelijk gedreven werd door de publieke sector, terwijl de private sector in belangrijke segmenten zelfs kromp. Dat is geen gezonde situatie en brengt risico’s met zich mee voor de toekomst.
De Belgische economie blijft voorlopig overeind, maar de groei is broos.
Bert Mons, Gedelegeerd bestuurder
Het ondernemersvertrouwen blijft dan ook laag. Uit enquêtes blijkt dat veel bedrijven pessimistisch zijn over de economische vooruitzichten. De combinatie van internationale onzekerheden, strengere Europese regelgeving en binnenlandse beleidskeuzes schept een moeilijk klimaat voor ondernemingen. Dat vertaalt zich ook in een dalend marktaandeel van Belgische exporteurs. Terwijl onze buitenlandse afzetmarkten blijven groeien, verliest België terrein, wat onze concurrentiepositie op lange termijn ondermijnt.
Een andere structurele zwakte ligt in de industriële sector. De activiteit in de industrie daalt al 8 kwartalen op rij, met energie-intensieve sectoren zoals chemie en staal als grootste slachtoffers. Ondanks steunmaatregelen van de overheid blijft het kostenverschil met de VS en Azië een hinderpaal. Die economische malaise laat zich ook voelen op de arbeidsmarkt. Hoewel er in 2024 netto nog banen bijkwamen, was dat vooral dankzij de publieke sector. In de private sector daarentegen gingen er jobs verloren, vooral in industrie, handel en ICT. Indicatoren zoals uitzendactiviteit en werkgelegenheidsverwachtingen blijven bovendien op lage niveaus hangen.
Daarnaast kampt België met een historisch hoog aantal faillissementen. Hoewel de stijging de laatste maanden lijkt te stabiliseren, bevindt het niveau zich nog steeds op een recordhoogte. In de afgelopen 12 maanden gingen 11.000 bedrijven over de kop, met een verlies van 33.000 jobs tot gevolg. Vooral in Vlaanderen is de situatie zorgwekkend. En alsof dat nog niet genoeg is, dreigt er ook een belastingverhoging. De budgettaire situatie van de regering Arizona is precair, mede door de extra miljarden die nodig zijn voor defensie-uitgaven. Omdat besparingen politiek gevoelig liggen, is het risico groot dat er extra belastingen komen, wat de economie verder zou belasten.
De Belgische economie groeit voorlopig nog, maar het is een broze groei. Een verdere escalatie van de handelsoorlog of een terugval van de Amerikaanse economie kan de balans snel doen kantelen. Er zijn ook positieve signalen, zoals de investeringsplannen van de nieuwe Duitse regering, die een stimulans kunnen betekenen voor de Europese economie. Maar op korte termijn blijft onzekerheid de boventoon voeren, en dat is zelden een goed voorteken voor duurzame groei.
