Met de start van de tweede Europese Commissie onder leiding van Ursula von der Leyen bevindt de Europese Unie zich op een kantelpunt. De wereld kijkt naar Europa om de belofte van duurzame groei waar te maken, en de Clean Industrial Deal – aangekondigd voor de eerste 100 dagen – kan daarbij een sleutelrol spelen. Maar succes vereist meer dan intenties; het vraagt om visie, daadkracht en een sterke inzet op Europees niveau.
We bevinden ons in een cruciale periode waarin nationale oplossingen niet volstaan. Klimaatverandering, energiezekerheid en industriële concurrentiekracht zijn uitdagingen die om een Europese aanpak schreeuwen. De recente Antwerp Declaration benadrukte al 3 essentiële pijlers voor een succesvolle transitie: financiering, regelgeving en concurrerende energieprijzen. Die prioriteiten zijn niet alleen urgent; ze kunnen ook enkel door een gecoördineerde Europese aanpak worden aangepakt.
De financiering van duurzame industrieprojecten vormt een van de grootste hindernissen. Dat vraagt om Europese oplossingen zoals een Competitiviteitsfonds, gebaseerd op innovatie en excellentie, dat grensverleggende projecten ondersteunt. Het huidige crisiskader voor staatssteun moet worden vervangen door structurele oplossingen die een gelijk speelveld creëren binnen de interne markt. Daarnaast biedt het idee van Carbon Contracts for Difference (CCfD’s) een veelbelovend perspectief. Dat instrument kan financieringshiaten overbruggen, terwijl de voltooiing van de kapitaalmarktenunie grensoverschrijdende investeringen faciliteert. Alleen met een voorspelbare, Europese langetermijninvesteringsagenda kan de noodzakelijke industriële transitie werkelijkheid worden.
Alleen samen kan Europa haar industrie en samenleving klaarmaken voor de toekomst.
Bert Mons, Gedelegeerd bestuurder
Europese regelgeving moet bedrijven stimuleren in plaats van ontmoedigen. Helaas is de praktijk vaak anders: complexe vergunningprocedures en inconsistent beleid vertragen de voortgang. De voorgestelde Decarbonisation Accelerator Act kan daarin verandering brengen door regels te harmoniseren en procedures te stroomlijnen. Daarnaast moet bestaande wetgeving, zoals de Richtlijn Hernieuwbare Energie (RED III), worden aangepast om projecten te versnellen. Het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM), bedoeld om een gelijk speelveld te creëren, moet eenvoudig en effectief zijn. Een bureaucratisch doolhof is onaanvaardbaar in een tijd waarin snelheid cruciaal is.
Geen toekomstbestendige industrie zonder concurrerende energieprijzen. Europa’s basisindustrie, zoals de chemie- en staalsector, staat onder zware druk door energieprijzen die tot 5 keer hoger liggen dan in andere delen van de wereld. Dat is een structureel probleem dat de EU niet kan negeren. Investeren in hernieuwbare energie en infrastructuur is een logische stap, maar het gaat ook om acute maatregelen.
Langetermijncontracten voor betaalbare energie, compensatie voor indirecte emissiekosten en gerichte steun voor energie-intensieve sectoren zijn nodig om een economische uittocht te voorkomen. Het gelijk speelveld binnen Europa herstellen door het afbouwen van het crisiskader voor staatssteun is daarbij essentieel. De Clean Industrial Deal biedt een unieke kans om Europa’s klimaatambities te verzoenen met economische groei. Maar dat vraagt een stevige Europese regie, gericht op een gelijk speelveld, voorspelbare regelgeving en een competitieve markt. Nationale initiatieven hebben waarde, maar het Europese niveau is het enige schaalniveau waarop die uitdagingen effectief kunnen worden aangepakt. De tweede Commissie-von der Leyen moet haar belofte waarmaken en tonen dat Europa niet alleen doelen kan stellen, maar ze ook kan realiseren. Dit is het moment voor visie en daadkracht, want een zwakke aanpak nu betekent een gemiste kans voor generaties. Alleen samen kan Europa haar industrie en samenleving klaarmaken voor de toekomst.
