Op uitnodiging van Apzi - Voka West-Vlaanderen en ING België buigt op 23 oktober een panel van havenspelers en professor Theo Notteboom van de Universiteiten van Antwerpen en Gent zich over grote uitdagingen voor het maritieme transport en de impact op de haven van Zeebrugge. Het uitgangspunt zijn 4 stellingen uit de Havenstudie van Notteboom van eind 2022.
Als eerste stelling gaf u aan: de wereldwijde handelsrelaties van de havens zullen fundamenteel wijzigen door geopolitieke veranderingen, de energietransitie en duurzaamheidsdoelstellingen. Hoe staat het vandaag met de impact van de geopolitiek?
“Sinds de Russische inval in Oekraïne begin 2022 is het veel duidelijker geworden wie met wie zakendoet. Een studie uit 2023 toonde aan dat de handel afnam tussen landen die niet tot eenzelfde blok behoren, maar tegelijk nam ‘trading with friends’ sterk toe. Maar havens zijn niet gebaat bij een verenging van de wereldhandel: hoe opener hoe beter. De Europese importheffingen op Chinese wagens treffen bijvoorbeeld Zeebrugge. Er is nu ook een diepere screening van spelers uit andere machtsblokken die in Europese havens een concessie of een participatie willen nemen.”
Wat betekent de energietransitie voor Zeebrugge?
“De omslag naar energie uit hernieuwbare bronnen was zonder de twijfel de beslissende factor voor de havenfusie met Antwerpen. Zeebrugge is zeer goed gelegen voor het aan land brengen van offshore windenergie. Daarnaast bereidt Fluxys zich voor op het ontvangen van tankers met groene waterstof voor de industriële cluster rond Antwerpen.”
U noemde ook algemene duurzaamheidsdoelstellingen een factor van verandering?
“Onder druk van Europa moet de CO2-uitstoot van de volledige logistieke ketens naar beneden, en daar spelen de rederijen en havens een belangrijke rol in. Op dit moment is nog niet duidelijk of er één groene brandstof dominant zal worden ofwel een breed palet nodig blijft, met onder meer ammoniak, methanol, biofuel en groene elektriciteit. Het opzetten van dat volledige aanbod zal mogelijk enkel rendabel zijn in de grootste bunkerhubs zoals Rotterdam en Antwerpen. Onderschat ook de elektriciteitsvraag voor walstroom niet: een groot cruiseschip aan de kaai verbruikt het equivalent van een stad van 20.000 inwoners.”
De unieke positie van Zeebrugge als draaischijf voor Europese shortsea blijft overeind.
Theo Notteboom
De opkomst van de havens in de Middellandse Zee zou volgens u leiden tot slechts een beperkte verschuiving van de maritieme lading van noord naar zuid?
“Die havens hadden de ambities om een gedeelte van de vracht uit Azië op te vangen. In de praktijk valt dit voor ons mee: we zien dat Spaanse en Italiaanse havens bijzonder veel moeite hebben om via landroutes Frankrijk, de Alpenlanden en verder te bedienen. Het kerngebied van de Belgische havens blijft overeind: van de Benelux en Noord-Frankrijk via het Rijnbekken tot Noord-Italië. Zeebrugge handhaaft zijn uniek opgebouwde positie van draaischijf in een netwerk voor automotive, dankzij de koppeling van intercontinentale deepsea lijnen, Europese shortsea, spoor- en wegverkeer. Om daar snel tussen te kunnen schakelen, speelt de zeewaartse ligging een grote rol. Daarmee behoudt Brugge zijn eeuwenoude overslagfunctie als de meest zuidelijke van alle Hanzesteden.”
De derde stelling: kleine en middelgrote expediteurs zonder een sterke digitale ruggengraat zullen moeite hebben om te overleven.
“In 2017 bestudeerden we in opdracht van ING hoe de machtsverhoudingen in de logistieke ketens in 10 jaar zouden evolueren. De kleine en middelgrote expediteurs zouden het moeten afleggen tegen de grote IT-gedreven rederijen en logistieke groepen. Die digitalisering werkte ondertussen transparantie in de hand, waardoor verladers gemakkelijker prijzen kunnen vergelijken, met als gevolg druk op de marges. Daarnaast beseften veel grote verladers tijdens de Covidcrisis dat logistiek geen bijkomstigheid is, maar iets waar je beter zelf de controle over neemt. Logistiek is voor hen weer belangrijk geworden. De kleine en middelgrote expediteurs kunnen standhouden als ze zich op digitale platformen aansluiten en zich specialiseren in persoonlijke service in een specifieke niche.”
Tot slot waarschuwde u dat havens hun concessiebeleid meer op duurzaamheid moeten richten en tegelijk een flexibele bedrijfsontwikkeling voor nieuwe en bestaande concessiehouders moeten garanderen.
“Sindsdien sleutelden heel wat havens aan de algemene voorwaarden van hun concessiereglement, waarbij meer flexibel gebruik toegestaan wordt in functie van de actuele businesscase van de gebruiker. Bijvoorbeeld wanneer een containerterminal het moeilijk heeft, mag dat met andere trafieken gecompenseerd worden.” (RJ - Eigen foto)
De toekomst van de haven van Zeebrugge in een veranderende wereld
Apzi - Voka West-Vlaanderen en ING België organiseren op woensdagavond 23 oktober een panelgesprek met lokale ondernemers uit de haven van Zeebrugge en professor Theo Notteboom. We zoomen in op de grote uitdagingen voor het maritieme transport in het Rijn- Scheldebekken en in het bijzonder de haven van Zeebrugge. Tijdens een rondetafelgesprek spreken we met ondernemers uit de verschillende sectoren die actief zijn in de haven van Zeebrugge samen met professor Theo Notteboom, onder leiding van Wim De Vilder (VRT NWS). Zij gaan dieper in op de stellingen uit de studie van de professor Notteboom en duiden de concrete impact van geopolitieke veranderingen, de energietransitie, duurzaamheidsdoelstellingen, enz. op de werking van hun bedrijf. De avond wordt afgesloten met een walking dinner waarbij we informeel inzichten en ervaringen met elkaar kunnen delen.
