Ondanks onze uitgebreide welvaartsstaat hoort België al jarenlang bij de stakingskampioenen van Europa. Net als bij eerdere stakingsgolven wordt ook nu weer actie gevoerd tegen noodzakelijke hervormingen (net om die welvaartsstaat overeind te houden), waarbij vlotjes de economisch-financiële realiteit genegeerd wordt.
Stakingskampioen
We hebben in België een uitgebreide welvaartsstaat, de vierde hoogste sociale uitgaven van Europa, een werkloosheidsuitkering die onbeperkt is in de tijd, de sterkst stijgende primaire overheidsuitgaven van Europa in de voorbije 25 jaar, een al decennialange continue stijging van het aantal werkenden bij de overheid, automatische loonindexering, de vierde kortste werkweek van Europa, het minste flexibiliteit in de arbeidsorganisatie (in de vorm van atypische werktijden), bij de laagste effectieve pensioenleeftijd onder de industrielanden, bij de minst ongelijke inkomensverdeling van Europa…
En toch hadden we in de periode 2010-2023 het tweede hoogste aantal stakingsdagen in Europa (na Frankrijk). En met de quasi-continue stakingen bij het spoor, de nationale stakingsdag van volgende week en de dreigementen met verdere acties doen de vakbonden hun uiterste best om België uit te roepen tot stakingskampioen van Europa.
Economische kost van stakingen
Vooral de stakingen bij het spoor volgen elkaar snel op. Met alle geplande acties erbij zijn we dit jaar op weg naar 88 dagen treinstaking. Mensen passen zich aan, werken meer thuis, nemen de wagen of maken gebruik van de alternatieve treindienst. Niettemin zorgen die acties wel nog altijd voor economische schade. Er zijn de directe kosten: bedrijven moeten zich aanpassen, werknemers moeten extra kosten maken om toch op het werk te geraken, bepaalde activiteiten vallen terug (denk bijvoorbeeld aan de Brusselse horeca)…
Maar nog belangrijker is de schade op langere termijn: pendelaars die definitief afscheid nemen van de trein en dus langere files op termijn (met bijhorende economische kost), de reputatieschade en onzekerheid gelinkt aan de stakingen die wegen op de investeringsbeslissingen van bedrijven, economische schade doordat beleidsmakers minder doortastend optreden (om tegemoet te komen aan de stakers)…
Door de vele acties dreigen de stakingen stilaan genormaliseerd te worden, maar dat zijn ze zeker niet. Zoals de baas van het FGTB een paar weken geleden nog duidelijk maakte: de acties zijn bedoeld om de economie zoveel mogelijk schade toe te brengen. Dat is extra schade die we kunnen missen, zeker op een moment dat veel bedrijven al met moeilijkheden geconfronteerd worden.
Staken tegen toekomstige welvaart
De vraag is dan natuurlijk waarvoor nu weer gestaakt wordt. Net als bij eerdere stakingsgolven gaat het ook deze keer (zowel bij het spoor als bij de nationale staking) vooral over het behoud van het status quo in de sociale zekerheid, tegen besparingen op de overheidsuitgaven en voor sterkere loonstijgingen. Elk van die redenen gaat voorbij aan de huidige economisch-financiële realiteit waarmee ons land geconfronteerd wordt.
In zowat heel Europa werd de voorbije decennia het pensioenstelsel bijgestuurd om de onvermijdelijke impact van de vergrijzing op te vangen. In België botsten eerdere (zeer bescheiden) pogingen tot pensioenhervorming telkens op een golf van protest. Maar zonder ingrijpen gaan we tegen 2070 naar de derde hoogste pensioenuitgaven van Europa, 3,7% van het bbp (wat in euro’s van vandaag overeenkomt met 23 miljard) hoger dan gemiddeld in de eurozone. De ook telkens terugkerende stakingsretoriek rond ‘keiharde besparingen’ gebeurt merkwaardig genoeg tegen een achtergrond van continu stijgende overheidsuitgaven (exclusief rentelasten). Vandaag liggen die 13% van het bbp hoger dan begin jaren 90. In euro’s van vandaag is dat 80 miljard aan extra jaarlijkse overheidsuitgaven. En wat de lonen betreft, we hebben al de vierde hoogste uurloonkosten van Europa, 11% hoger dan gemiddeld in de buurlanden.
Pijnlijke economische realiteit
De vakbonden blijven actievoeren alsof het economisch allemaal niet op kan. Ondertussen zette het IMF vorige week de situatie van ons land nog eens pijnlijk in de verf. Zonder doortastende ingrepen ontploffen onze overheidsfinanciën de komende 15 jaar, ons huidige groeipotentieel is te laag om onze welvaartsstaat op peil te houden, de productiviteitsgroei is aan het stilvallen, ondernemerschap wordt te veel afgeremd… En dan zijn er ook nog de snel veranderende geopolitieke situatie of de transities in duurzaamheid en digitalisering (die massale investeringen vergen). Voor al die uitdagingen zijn er geen makkelijke mirakeloplossingen, maar zijn ernstige hervormingen nodig. Staken om die hervormingen tegen te houden en om kost wat kost een onhoudbaar status quo te vrijwaren, is onverantwoord. En er is geen trofee voor de Europese stakingskampioen.
