De nieuwe resultaten van TIMSS (Trends in International Mathematics and Science Study) laten geen ruimte voor nuance: onze Vlaamse onderwijskwaliteit blijft verder kelderen. Wat jaren geleden nog een wake-upcall was, is nu uitgegroeid tot een nachtmerrie. Terwijl andere Europese landen hun onderwijs bijgestuurd hebben en opnieuw vooruitgang boeken, blijft Vlaanderen verder wegzinken. Dit is niet alleen een probleem voor onze kinderen en jongeren, het is een frontale aanval op de toekomst van onze kenniseconomie – het fundament van onze welvaart. Vlaanderen heeft maar één grondstof: kennis. Als we er niet in slagen om die kennis beter te ontwikkelen, dan dreigt de eeuwige middenmoot.
Beschamende resultaten
De cijfers zijn ronduit beschamend. 1 op 10 Vlaamse kinderen haalt zelfs de basisvaardigheden voor wetenschappen niet meer. Daarenboven behoort slechts 7% tot de toppresteerders voor wiskunde, terwijl dat in andere Europese landen oploopt tot 20%. Dit is onaanvaardbaar voor een regio die zijn welvaart haalt uit kennis en innovatie. Als we deze trend niet omkeren, worden onze jongeren over enkele jaren volledig overklast door jongeren uit andere landen. Ze vormen nu al een generatie die moet opboksen tegen een gigantische en nog moeilijk in te halen achterstand.
1 op 10 Vlaamse kinderen haalt zelfs de basisvaardigheden voor wetenschappen niet meer.
Crisis start in de basisschool
Het probleem is diepgeworteld. Ondanks een hoge kleuterparticipatie slagen we er niet in om basisvaardigheden zoals geletterdheid en rekenvaardigheid voldoende te ontwikkelen. Het resultaat? Jongeren stromen na het basisonderwijs met een verzwakte startpositie door naar het secundair onderwijs, waar de problemen alleen maar toenemen. Daarbovenop groeit de kloof tussen jongens en meisjes voor wiskunde en wetenschappen. Hoe kan dat, in een systeem waar ze dezelfde leerkrachten en curricula delen? Dit zijn geen vragen meer – dit zijn alarmbellen.
Deze neerwaartse trend is helaas geen verrassing. De onderwijskwaliteit in Vlaanderen daalt al jarenlang. Bij elke nieuwe reeks resultaten opnieuw hopen dat het diepste dal is bereikt, is geen strategie. Zonder structurele maatregelen zal de tanker van het onderwijs niet keren, hij zal alleen maar verder water maken.
Meer ambitie
Het kan ook anders. In Groot-Brittannië voerde men na tegenvallende resultaten een stevig kennisrijk onderwijsprogramma in vanaf de kleuterschool, met een sterke focus op technisch lezen in de beginjaren van het lager onderwijs. Nu plukken ze daar de vruchten van. Ook onze Vlaamse experts van het Leerpunt en het Expertisecentrum voor Onderwijs en Leren tonen ons keer op keer hoe het anders kan.
De ontwikkeling van ambitieuze nieuwe minimumdoelen voor het kleuteronderwijs en het basisonderwijs en het invoeren van een kennisrijk curriculum met voldoende aandacht voor STEM zijn een heel belangrijk deel van de oplossing voor Vlaanderen. We roepen dan ook op om hier snel en grondig werk van te maken op korte termijn. Ook de professionalisering van de leerkrachten moet een prioriteit zijn in het basisonderwijs.
Koerswijziging om onderwijs te redden
Het is vijf over twaalf. Vlaanderen móet een duidelijke keuze maken. Ofwel blijven we aanmodderen en accepteren we de middelmaat als norm, ofwel zetten we in op echte verandering. Dat vraagt politieke moed, duidelijke keuzes, en een onmiddellijke koerswijziging waarbij duidelijk wordt gemaakt dat bij onderwijsvrijheid ook verantwoordelijkheid komt kijken. Het gaat hier niet alleen om het redden van ons onderwijs. Het gaat om het rechthouden van de ruggengraat van onze economie. Dit is geen kwestie van willen – dit is een kwestie van moeten.
