Op economisch vlak waren de voorbije weken historisch (en op langere termijn zo goed als zeker historisch idioot). De globalisering was al jaren aan het slabakken, maar met zijn handelsoorlog lijkt Trump het roer van de wereldeconomie definitief te willen omgooien. De aankondiging van hogere invoerheffingen voor 185 landen op (de uitzonderlijk slecht genaamde) ‘liberation day’ en het opbod van heffingen met China (tot 145% op Chinese invoer in de VS) zal de gemiddelde Amerikaanse invoerheffing terugduwen naar het niveau van meer dan 100 jaar geleden.
De invoering van de meeste van de extra heffingen is ondertussen 90 dagen uitgesteld om eventueel ruimte te laten voor onderhandelingen, maar sowieso komen er hogere heffingen aan. Dat zal voor belangrijke economische schade zorgen (en dat proces is al bezig).
Belangrijke economische schade
Onder economen is er weinig twijfel dat hogere invoerheffingen een negatieve impact hebben op de economie. Op langere termijn zorgen die voor minder groei, minder investeringen, lagere productiviteit, minder werkgelegenheid, hogere inflatie (vooral voor het land dat de invoerheffingen oplegt)… En naast de directe impact van de invoerheffingen is er vooral ook de onzekerheid over de volgende stappen van Trump. Die onzekerheid is allicht nog schadelijker voor de economie dan de invoerheffingen zelf (en de pauze van 90 dagen verandert uiteraard weinig aan die onzekerheid). De economische vooruitzichten werden de voorbije weken dan ook snel neerwaarts bijgesteld, zowel voor de VS zelf, als voor de hele wereldeconomie. Zowat alle voorspellers verhoogden ook hun inschattingen van het recessierisico in de VS. De grote investeringsbanken schatten de kans dat de Amerikaanse economie in de loop van de komende twaalf maanden in recessie duikt ondertussen op 50-50.
Ook de Belgische economie zal uiteraard geïmpacteerd worden. Een eerdere analyse van de Nationale Bank gaf al aan dat de finale vraag vanuit de VS (dat is inclusief toeleveringen aan andere landen die vervolgens exporteren naar de VS) in België goed is voor 4,5% van de totale economische activiteit. Daarmee is de Belgische economie het meest blootgesteld van heel Europa. Daarnaast horen Amerikaanse bedrijven ook al jaren bij de belangrijkste buitenlandse investeerders in de Vlaamse economie. De vraag is hoe die hun investeringsplannen zullen aanpassen. En breder blijft de Belgische economie (en zeker de Vlaamse) heel afhankelijk van de internationale handel. Volgens de KOF globalisation index is België de derde meest geglobaliseerde economie ter wereld (na Nederland en Zwitserland). De Belgische economie is dan ook zeer gevoelig voor verstoringen in het internationale handelsklimaat.
Zoeken naar andere economische mogelijkheden
De voorbije kwartalen groeide de Belgische economie aan een tempo van minder dan 1% op jaarbasis. Dan moet er niet veel meer mislopen om de economie helemaal te zien stilvallen. De activiteit in de industrie staat al een paar jaar onder zware druk, en net die sector zal het hardst geraakt worden door het verslechterende internationale handelsklimaat. Tegen die achtergrond wordt het nog belangrijker om versneld een beleid uit te werken dat onze economie structureel versterkt en het potentieel van internationale handel zoveel mogelijk vrijwaart:
- Beperk de vele concurrentiehandicaps die onze bedrijven parten spelen, o.m. op het vlak van loonkosten, energiekosten, administratieve lasten, regulering, vergunningen…
- Versterk de interne Europese markt door het wegwerken van de vele handelsbarrières tussen de lidstaten
- Zet meer in op handelsakkoorden met specifieke landen/regio’s. Dat start met de goedkeuring van de openstaande Europese handels- en investeringsakkoorden (vandaag zijn er zeven die door België niet goedgekeurd zijn, vooral vanuit de regio’s)
- Blijf onderhandelen met Trump om de invoerheffingen zoveel mogelijk te beperken, en blijf terughoudend met tegenmaatregelen
- Versterk de productieve capaciteit van onze economie, o.m. via meer inspanningen voor O&O (en vooral valorisatie daarvan), meer productieve overheidsinvesteringen, veel meer opleiding…
Wat Trump de komende maanden ook nog mag verzinnen, de internationale economische situatie zal eerder verslechteren dan verbeteren. Tegen die achtergrond komen ook de vooruitzichten voor de Belgische economie onder druk. Daardoor zijn beleidsinspanningen (op de verschillende niveaus) om onze economie structureel te versterken vandaag nog belangrijker geworden.
