Als voorzitter van Voka - Kamer van Koophandel West-Vlaanderen sta ik dagelijks in nauw contact met ondernemers. Wat ik zie en hoor, baart zorgen: op enkele uitzonderingen na – zoals de voedingssector en bepaalde dienstverleners – staat het water bij veel bedrijven tot aan de lippen.
We hebben met z’n allen de zware covidperiode doorstaan, maar al sinds 2023 trekt Voka aan de alarmbel. Helaas blijven onze signalen in dovemansoren vallen bij beleidsmakers en vakbonden. Het lijkt soms alsof men het contact met de realiteit verloren is. Neem bijvoorbeeld het ABVV-communiqué van 11 december 2024, waarin nog volop gepleit wordt voor aanzienlijke loonstijgingen. Wie voeling heeft met wat er in de economie gebeurt, beseft dat zo’n houding onverantwoordelijk is.
In ons verkiezingsmemorandum hebben we niet alleen de problemen in kaart gebracht, maar ook concrete oplossingen voorgesteld. Wat loopt er fout en waar moet er dringend werk van gemaakt worden? Ik licht graag de belangrijkste pijnpunten toe.
Het gebrek aan industrieel beleid is de grootste bedreiging van onze welvaart sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog.
Philippe De Veyt, Voorzitter
Industrieel beleid is quasi onbestaande
Er is een schrijnend gebrek aan een duidelijk energiebeleid, waardoor we nu met de hoogste energieprijzen ter wereld zitten. Het beleid van de afgelopen jaren, vooral op het vlak van groene energie, is nefast geweest. Kerncentrales werden gesloten om daar later, tegen enorme kosten, op terug te komen. Tegelijkertijd worden investeringen in groene energie gefinancierd met budgetten die vooral op de schouders van particulieren en de industrie terechtkomen. Het is hoog tijd dat er een stabiel kader komt dat zorgt voor betrouwbare en betaalbare energie. Dat is geen luxe maar een absolute noodzaak.
Vergunningsprocedures: te traag, te onvoorspelbaar
Ondernemers ervaren dat regels vaak strenger worden geïnterpreteerd dan nodig. Waar ambtenaren in andere landen als ‘civil servants’ werken, voelt het hier soms alsof ondernemers tegengewerkt worden, zeker bij omgevingsvergunningen. Zelfs wanneer een vergunning eindelijk wordt toegekend, is er nog geen rechtszekerheid. Iedereen kan voor een lage kostprijs naar de Raad voor Vergunningsbetwistingen stappen, wat projecten jarenlang kan blokkeren. Een (zoveelste) pijnlijk voorbeeld is de vernietiging van de vergunning voor de zalmkwekerij Columbi Salmon in Oostende, waar de Raad ogenschijnlijk klakkeloos het standpunt van GAIA volgde. Zulke beslissingen dreigen niet alleen investeringen maar ook jobs naar het buitenland – zoals Noord-Frankrijk – te verplaatsen.
De overheid moet ingrijpen. Verhoog de kostprijs van dergelijke procedures en leg de Raad op om niet alleen de letter van de wet, maar ook de economische gevolgen te overwegen.
Gebrek aan ruimte voor industrie
West-Vlaanderen wacht al 7 jaar op 400 tot 500 hectare industriegrond. Ondanks herhaaldelijke oproepen is er nog steeds geen enkele hectare daarvan gerealiseerd. Ondertussen trekken bedrijven noodgedwongen naar Noord-Frankrijk, waar er wél nog (veel) ruimte is en waar administraties ondernemingsvriendelijk, oplossingsgericht en pragmatisch omgaan met vergunningsaanvragen voor investeringen. Voka staat klaar om samen met beleidsmakers een toekomstvisie voor industriegronden te ontwikkelen.
Besef de vernietigende kracht van de te dure energie, de veel te hoge loonkosten, het gebrek aan ruimte om te ondernemen, het vergunningsbeleid dat meer uit is op boycotten dan bevorderend te werken.
Philippe De Veyt, Voorzitter
Bouwsector: onbetrouwbare wetgeving
“Als de bouw goed draait, draait de hele economie goed”, zegt men wel eens. Maar vandaag stevent de bouwsector af op een zware crisis. De overheid voert een grillig beleid rond btw- en renovatieregels, dat meer op een kortetermijnoplossing lijkt dan op een duurzame strategie. Een stabiel kader is noodzakelijk om de bouwsector weer perspectief te geven.
Arbeidsmarkt: verouderd en te rigide
We kampen met een van de meest starre arbeidswetgevingen ter wereld. Daarom pleiten wij voor:
- Een beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd (bijvoorbeeld 2 jaar), gekoppeld aan een effectief activeringsbeleid.
- Hervorming van de ontslagpremies. In andere landen zijn deze veel beperkter en leidt dat tot meer arbeidscreatie.
- Modernisering van het indexmechanisme. Sinds 2022 zijn de lonen met 21% gestegen, wat voor veel bedrijven onhoudbaar is.
- Uitbreiding van flexijobs naar alle sectoren.
- Een grotere kloof tussen werken en niet-werken, zodat werken financieel aantrekkelijker wordt.
- Vakbonden moeten beseffen dat het oude conflictmodel ‘patroon-werknemer’ niet meer van deze tijd is. We hebben nood aan een modern, constructief sociaal model dat mee evolueert met de realiteit.
- Maak van arbeidsmigratie een volwaardige hefboom in de strijd tegen de verstikkende arbeidsmarktkrapte.
Begroting en sociale zekerheid: meer urgentie nodig
De grootste uitgavenposten – sociale zekerheid, pensioenen en het overheidsapparaat – blijven groeien. Structurele ingrepen zijn noodzakelijk:
- Hervorm de ziekteverzekering en voorkom nutteloze kosten door betere samenwerking tussen ziekenhuizen, mutualiteiten en artsen.
- Activeer langdurig zieken met een meer op maat gemaakte aanpak, waarbij bedrijven ondersteund worden om medewerkers sneller te reïntegreren.
- Hervorm het pensioenstelsel met een gematigde indexering voor de hoogste pensioenen.
Overheidsapparaat: efficiënter en kleiner
Een efficiënte overheid is mogelijk zonder sociaal bloedbad. De omgekeerde bevolkingspiramide biedt kansen om het overheidsapparaat op een natuurlijke manier af te bouwen. Door ambtenaren in te zetten in de private sector, creëren we toegevoegde waarde en extra belastinginkomsten.
Europa: een zegen, maar ook een zorg
De Europese eenmaking en de euro hebben veel goeds gebracht, maar de Europese regelgeving is stilaan een verstikkende moloch geworden. Ondernemers voelen zich beknot door een administratieve ‘regulitis’, terwijl landen buiten Europa dit kritisch bekijken. De aanbevelingen van Mario Draghi voor een nieuw industrieel beleid zijn een lichtpunt. Europa moet dringend zijn rol weer opnemen als motor van welvaart, niet als rem.
Conclusie: het is tijd voor actie
Beleidsmakers en sociale partners, stop met het negeren van de waarschuwingen. Hoeveel ontslaggolven moeten er volgen voordat men de sense of urgency erkent? Te dure energie, torenhoge loonkosten, een gebrek aan ondernemingsruimte en een onwerkbaar vergunningsbeleid brengen onze bedrijven in het nauw.
Dit is geen doemdenken. Dit is de realiteit. Maar met wederzijds begrip en concrete hervormingen kunnen we samen bouwen aan een toekomst waar ondernemingen opnieuw floreren én bijdragen aan een sterke, welvarende samenleving.
Na regen komt zonneschijn. Laten we samen verantwoordelijkheid nemen en werken aan een nieuw sociaal-economisch model dat ons door deze storm loodst naar een betere toekomst.
