Uitgeverij Lannoo Groep schrijft nieuw hoofdstuk

U bent de eerste niet-familiale CEO, maar komt uit eigen rangen. Het bedrijf en de uitgeefwereld zijn u dus niet vreemd? 

Yrja Danner: “Nee, zeker niet. Ik werk al sinds 2009 in het boekenvak, aanvankelijk bij uitgeverij Meulenhoff Boekerij, die samen met Unieboek | Het Spectrum in 2010 door Lannoo werd overgenomen. Ik ben dus geen nieuweling in dit huis, noch in de uitgeefbusiness. Ik wil de eigenheid van de groep met haar verschillende uitgeverijen en divisies helpen borgen.” 

Er werd jaren geleden ook binnen de familie gezocht naar een kandidaat-CEO. Dat is er niet van gekomen. 

Matthias Lannoo: “Het klopt dat we in eerste instantie gezocht hebben naar de ‘juiste persoon’ in eigen rangen, en dit na een grondig extern assessment. Daaruit zijn toen 4 namen naar voor gekomen. 3 van hen werken nu binnen ons bedrijf.” 

Is de keuze voor een niet-familiale CEO dan een tussenfase? 

Matthias Lannoo: “Dat is een goede vraag, want dat is het zeker niet. Het is, van beide kanten, een langetermijnengagement. Met Yrja hebben we gekozen voor een bijzonder solide figuur die het vak ook door en door kent. We voelen er ons goed bij, er is een klik.” 

Hoe verloopt de taakverdeling tussen jullie beiden? 

Matthias Lannoo: “Ik blijf co-CEO tot 31 december van dit jaar. Nu delen we nog enkele maanden de eindverantwoordelijkheid. Op 1 januari 2025 geef ik na 30 jaar de CEO-fakkel door aan Yrja. Bij de algemene vergadering van 2025 neem ik dan de rol op van voorzitter van de raad van bestuur. Na 20 jaar externe voorzitters te hebben gehad, wordt de rol van voorzitter opnieuw een familiale aangelegenheid.”

Lannoo is een familiebedrijf en die hebben hun eigenheden. Bent u daarmee vertrouwd? 

Yrja Danner: “Ik heb een zeer fijne verstandhouding met de familie en voel dat ze me in mijn opdracht volledig willen steunen. Lannoo is ook altijd een professioneel gerund bedrijf geweest. De familiale cultuur is een pluspunt. Het is een fijne werkplek voor medewerkers, en een huis van vertrouwen voor honderden auteurs.” 

Matthias Lannoo: “De familie staat inderdaad 100% achter Yrja. Als familiale aandeelhouders kennen we ook onze plaats. Maar het is voor ons wel van belang dat de familiale ‘gravitas’, de familiale cultuur, behouden blijft. Dat Uitgeverij Lannoo Groep met andere woorden een familiebedrijf blijft. De bedoeling blijft dat de groep in familiale handen blijft. Dat gezegd zijnde sluit ik niet uit dat we extern kapitaal zouden aantrekken bij een kwantumsprong. Op de familieraad is de piste van cofinanciering door derden ook al aan bod gekomen. Dat is dus bespreekbaar, mocht er zich een opportuniteit voordoen. Maar dat soort cofinanciering zou alleen in een minderheidspositie mogen toetreden.” 

Vergelijk eens de West-Vlaamse businessmentaliteit met de Nederlandse? Wat kunnen we van elkaar leren? 

Yrja Danner: “Geen gemakkelijke vraag. Ik zie vooral veel gelijkenissen, geen fundamentele verschillen. We willen allemaal graag relevante, mooie, spraakmakende of spannende boeken maken en we willen ook allemaal heel graag dat die goed verkopen. Lannoo is in België op het gebied van non-fictie wel beduidend meer bezig met eigen creaties, waar de Nederlandse uitgeverijen relatief meer aankopen in het buitenland. Maar dat is in Nederland zeker ook aan het veranderen. Ik heb in het verleden een tijdje gewerkt voor het Amerikaanse Warner Bros; daarmee is het verschil veel groter. Daar draaide het vooral om de korte termijn en was er minder oog voor de lange termijn.” 

Hoe kijkt u vandaag terug op de overnamestrategie in Nederland van 15 jaar geleden? Wat heeft u onthouden en wat heeft u geleerd? 

Matthias Lannoo: “Verdere internationalisering staat alvast hoog op de agenda. Vandaag zijn we marktleider in België en Nederland, nadat we 15 jaar geleden een groot offensief hebben ingezet boven de Moerdijk en er 2 grote uitgevers overnamen (Meulenhoff Boekerij en Unieboek | Het Spectrum), gevolgd door Park Uitgevers enkele jaren geleden. Al die ‘koninkrijkjes’ zijn nu goed en wel geïntegreerd binnen onze groep en we zijn zelfs groter in Nederland dan in België. Ik denk te mogen zeggen dat we daar een mooi parcours hebben gereden. Maar we beseffen ook dat het taalgebied waarin we opereren klein is. Lokale verankering is voor ons fundamenteel, maar er zijn internationaal ook veel opportuniteiten. Zowat 10% van de omzet van Lannoo Uitgeverij wordt vandaag verdiend via het buitenland. Denk daarbij ook aan onder meer de Amerikaanse of de Chinese markt. Wij brengen nu al 10% van de Lannoo-boeken in het Engels uit. Dat mag nog veel meer zijn.” 

Yrja Danner: “Uiteraard zijn anno 2024 ook digitalisering, AI en duurzaamheid strategische topics die dagelijks aan bod komen. Daar zijn we heel intens mee bezig.” 

Hoe heeft u de operatie Nederland financieel verteerd?

Matthias Lannoo: “In de eerste plaats door zuinig te zijn (lacht). Maar ook met vallen en opstaan. We hebben bij de financiering gekozen voor een mix aan bronnen. Te weten: een groot deel eigen middelen, een deel bankfinanciering en ook een deel mezzaninefinanciering.” 

Dreigt die ambitie om groter te worden – met nu al zowat 6 titels per werkdag – geen keerzijde te hebben? In een eerder interview zei u nog: “Groeien en expansie moeten beheersbaar blijven.” 

Matthias Lannoo: “Zo zien we het nog steeds. We zijn geen boekenfabriek, en we willen dat ook niet zijn. We zien onszelf eerder als een hecht en huiselijk netwerk van verschillende uitgeverijen en imprints, kleinschalige en met elkaar verbonden ‘boekenateliers’, ondersteund door een professionele organisatie. Groeien is overigens niet noodzakelijk meer titels uitbrengen.” 

Wie Lannoo zegt, denkt ook aan de maakindustrie, het produceren bij ons. Het verhaal is bekend: veel drukwerk verdwijnt naar Oost-Europa. Even goede kwaliteit, maar tegen lagere prijzen. Hoe staat u daar tegenover?

Matthias Lannoo: “Sinds 1992 zijn de uitgeverij en de drukkerij 2 onafhankelijke bedrijven geworden. De drukkerij is intussen ook in een grotere eenheid opgegaan. Er zijn op vandaag tientallen drukkerijen die voor Uitgeverij Lannoo Groep werken. In Nederland, Italië, Duitsland, Polen, Slovenië, Slovakije, de Baltische Staten, occasioneel zelfs in China. Wij bewaken de kwaliteit, de duurzaamheid en de prijs, dat is onze job. En we zijn best tevreden ook. De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat we weinig in België laten drukken. Het overheidsbeleid ligt aan de basis. De index en regulitis zijn dodelijk gebleken voor veel maakbedrijven. In Nederland gaan overheid en belangengroepen daar anders mee om en wordt de inflatiecorrectie over meerdere jaren gespreid. Men werkt daar minder met procenten, maar met centen.” 

Het boekenvak staat, zo wordt algemeen beweerd, fel onder druk door ontlezing en de allesoverheersende tsunami van internet. Kopen en lezen we nog fysieke boeken in pakweg 2050? 

Yrja Danner: “Daar ben ik 100% van overtuigd, ja, ook al verwacht ik óók dat digitaal lezen verder zal groeien. De lezer bepaalt hoe hij wil lezen en wij faciliteren dat. En weet u waarom het boek zal overleven, naast het feit dat veel boeken een beleving bieden, een prachtig object zijn of omdat je soms gewoon wilt bladeren? Omdat een boek nu eenmaal een geweldig cadeau-artikel is, en dat is van alle tijden, toch? Wat wel waar is: bepaalde genres hebben het moeilijk. Literaire fictie en non-fictie hebben het momenteel bijvoorbeeld niet onder de markt. Commerciële fictie doet het dan wel weer heel goed. Maar dat kan ook keren op een dag.” 

Matthias Lannoo: “Kijk naar de boeken van Pascale Naessens. Mensen koesteren die boeken. Ze zijn prachtig vormgegeven. En inhoudelijk is daar diepgaand werk aan voorafgegaan. Ze hebben dus zowel inhoudelijk als als ‘object’ hun waarde.” 

Wat zijn de criteria om een boek al dan niet op de markt te brengen? 

Yrja Danner: “Dat varieert natuurlijk maar gaat, door de band genomen, van relevantie en kwaliteit, over het bereik, het belang en het onderscheidend karakter, tot de juiste auteur en het juiste moment.” 

Matthias Lannoo: “U moet dat heel pragmatisch zien. We hebben hier in huis een 25-tal uitgeefunits, te weten mensen die met kennis van zaken lezen en beoordelen. Maar ze doen dat nooit alleen, altijd met een team. Ook de teams van sales en marketing denken mee, reeds vanaf het begin van een project.” 

Hoe verhouden jullie zich tegenover de boekhandels en e-commerceplatformen? 

Matthias Lannoo: “Boekhandels en uitgeverijen zijn op elkaar aangewezen, op korte en ook op lange termijn. We werken met hen samen onder precies afgebakende voorwaarden, zodat elkeen weet wat hij aan de andere heeft. We zijn ‘partners in cultuur’. Een uitgeverij zoals Lannoo heeft succesauteurs nodig om te overleven, dat is een feit. Een boekhandel moet ook in commerciële termen denken. Maar we gaan beide verder dan dat. Samenwerken met e-commerceplatformen zoals Bol of Amazon is natuurlijk anders. Er zijn andere wetmatigheden en dynamieken. Het culturele aspect is daar minder van doen.” 

Tot slot deze bedenking: uw charismatische vader Godfried Lannoo herinnerde destijds aan een cruciale uitspraak: “It’s a luxury to be a publisher.” Daar is nog altijd geen woord van gelogen? 

Yrja Danner: “Wat ik persoonlijk zo aantrekkelijk vind, is dat we ons dagelijks bevinden op het snijvlak tussen cultuur en commercie. Een uniek gegeven.” 

Matthias Lannoo: “Het vak van uitgever is alvast leuker dan dat van CEO (lacht). Ernstig nu: het is elke dag een privilege om hier deze functie te mogen invullen. Dat besef ik al helemaal als ik mag rondlopen op een boekenbeurs, zoals in Frankfurt, Bologna of Londen, maar ook op Boektopia. Het is de rijkdom van de mensen die je ontmoet in de uitgeefwereld, denk ik.” (Karel Cambien - Foto’s Stefaan Achtergael)