Veel ondernemers worden via allerhande kanalen aangespoord tot het uitvoeren van een estateplanning of successieplanning. Daar zijn vaak heel goede redenen voor, niet in het minst het vermijden van de hoge erfbelastingen die bij overlijden verschuldigd zijn.
Een vraag die me heel vaak gesteld wordt is: “Vind je dat ik nu al moet schenken op mijn leeftijd en hoeveel dan wel?” Dat is natuurlijk een zeer moeilijke vraag en het antwoord hangt van veel factoren af. Het allerbelangrijkste is dat je niet moet schenken als je je er niet comfortabel bij voelt. De regeling en de besparing die je wenst te bereiken, is in de eerste plaats voor de begiftigden. Als je je er zelf niet goed bij voelt, dan ben je er weinig mee geholpen dat er na je dood minder belasting moet worden betaald.
Schenk ook niet te vroeg. Mensen leven meestal langer dan ze verwachten en het leven is nu eenmaal niet goedkoop. Bovendien kan je op het einde van je leven – de meeste mensen sterven immers een aangekondigde dood – nog heel wat regelen aan 3% belasting voor schenking van roerende goederen. Kijk ook wat je schenkt. Schenk eerst wat je niet nodig hebt om van te leven en toch in de familie wil behouden (bijvoorbeeld een appartement aan zee, een kunstcollectie of een patrimoniumvennootschap) en pas later liquide zaken zoals beleggingsportefeuilles. Een successieplanning verloopt gradueel. Zorg dat je als echtgenoten elkaar beschermt en geef aan de kinderen geleidelijk je vermogen door. Bewaar ook controle; die kan je te allen tijde afstaan als de tijd rijp is. De ervaring leert dat je er zo zelf een goed gevoel aan overhoudt en dat ook de kinderen geleidelijk aan met het vermogen vertrouwd raken.
Zorg ook dat in je structuren er zo weinig mogelijk of niets moet aangegeven worden bij je overlijden. Eén of 2 deeltjes van een maatschap bijvoorbeeld is niet nodig. Organiseer het behoud van je controle op de maatschap op een andere manier dan door het houden van een aandeel erin. Immers, bij overlijden worden alle rekeningen van de maatschap geblokkeerd als de overledene nog aandeelhouder was, moet je de volledige waarde ervan bekend maken om het ene deeltje te kunnen waarderen en belasten en zal Vlabel met veel genoegen de schenkingen, de maatschap en misschien zelfs de herkomst van de gelden eens bekijken. Heb je als ouder geen aandeel, maar natuurlijk wel de controle, en kom je te overlijden, dan zal er behalve de wijziging van het zaakvoerderschap of de ontbinding van de maatschap niets gebeuren. Geen aangifte, geen blokkering van de rekening, niets.
Zijn er dan geen redenen om al op jongere leeftijd aan successieplanning te doen? Natuurlijk wel, zeker als je een zeer rationeel iemand bent. Als je goed begrijpt dat de planning zó georganiseerd kan worden dat je als ouder tot je bijvoorbeeld 80 bent de touwtjes stevig in handen kunt houden en je voldoende inkomsten op het geschonken vermogen kunt houden om van te leven, is het overdragen van je vermogen niet zo erg als de begunstigden duidelijk zijn. Want dat is wat je dan concreet verliest: de mogelijkheid om je vermogen aan iemand anders te geven. Bij de meeste koppels is dat eerder een voordeel dan een nadeel. Elk van de ouders is dan zeker dat het naar zijn of haar kinderen gaat bij zijn of haar overlijden. Zo kan een tweede huwelijk er niet voor zorgen dat er nog een deel van hun samen opgebouwde vermogen bij een andere man of vrouw of de pluskinderen terecht zou komen.
Nog een goeie reden is de wetgeving. Het huidige toch wel vrij gunstige systeem om belastingvrij te kunnen schenken als je nog 3 jaar na de schenking leeft bij roerende goederen of te kunnen schenken aan 3% (rechte lijn) of 7% (anderen) of de gunstige schenktarieven voor onroerende goederen of het gunstregime voor familiale ondernemingen staat toch wat onder druk. Meer en meer komt er vanuit linkse politieke families en zelfs centrumpartijen kritiek op dat systeem en wordt het in vraag gesteld. Aanpassingen, die minder goed zullen zijn, zijn dus eerder waarschijnlijk dan dat er verdere versoepelingen zouden komen (zoals het afschaffen van erfbelasting tussen echtgenoten, wat in vele landen zo is).
Kortom: hoewel successieplanning over overlijden gaat, is het toch een zeer levende materie.
Mark Delboo
