Op 6 november weten we wie de volgende Amerikaanse president wordt. Dat zal implicaties hebben, ook ver buiten de VS.
In een jaar vol verkiezingen tellen we nog anderhalve week af naar de belangrijkste in de reeks. Op 5 november trekken de Amerikanen naar de stembus voor hun keuze tussen Kamala Harris en Donald Trump, en tussen Democraten en Republikeinen in het Congres.
De peilingen wijzen voorlopig op een nek-aan-nekrace, met beide kandidaten (en ook beide partijen in het Congres) ongeveer gelijke kansen op winst. Het wordt dus afwachten tot de ochtend (bij ons) van 6 november om te weten wie de volgende Amerikaanse president wordt. Dat zal implicaties hebben voor de Amerikaanse economie, maar uiteraard ook ver daarbuiten.
De keuze lijkt te zijn tussen een voortzetting van het huidige beleid, en een veel populistischer beleid (waarbij het onduidelijk is hoeveel van zijn voorstellen uiteindelijk overeind zouden blijven als Trump effectief wint). De impact van de nieuwe president zal uiteraard ook afhangen van het feit of zij/hij het Congres meekrijgt.
De kans op een verdeelde overheid, waarbij het presidentschap en de meerderheid in het Congres in de handen van verschillende partijen komen, is gezien de huidige peilingen vrij groot. In dat geval zouden de mogelijkheden voor de nieuwe president om het beleid vorm te geven flink ingeperkt worden.
Implicaties van president Harris
De verkiezing van Kamala Harris zou historisch zijn als eerste vrouwelijke president van de VS. Op beleidsvlak staat er in dat geval allicht weinig spectaculairs te gebeuren. President Harris is van plan om vooral het beleid van de huidige president Biden voort te zetten.
Dat impliceert onder meer een bevestiging van het beleid om de Amerikaanse industrie te versterken (met subsidies en invoerheffingen), hoewel de focus iets zou kunnen verschuiven van de klassieke industrie naar meer toekomstgerichte industrieën. Om het hoge begrotingstekort (geraamd op 7% van het bbp in 2024) een beetje terug onder controle te brengen, plant Harris belastingverhogingen voor bedrijven en vermogenden (vennootschapsbelasting van 21% naar 28%, meerwaardebelasting van 20% naar 28%, wat overeenkomt met het gedeeltelijk terugdraaien van de eerdere belastingverlagingen door Trump).
Ook op het internationale toneel blijft president Harris allicht op de huidige lijn, met respect voor de internationale instellingen en een hardere lijn tegenover Rusland. Het blijft evenwel onduidelijk hoe ver Harris op internationaal vlak wil doorduwen. Meer economisch zal Harris niet aansturen op een handelsoorlog, maar anderzijds is het ook weinig waarschijnlijk dat ze gaat voor een echte versoepeling van het internationale handelsklimaat.
De meer strategische aanpak van het Amerikaanse handelsbeleid, ingezet door het ‘America First’-idee van president Trump in zijn eerste termijn en min of meer doorgetrokken door Biden, blijft zo goed als zeker overeind. Een terugkeer naar een meer pro-globalisering beleid zit er niet meteen in.
Implicaties van president Trump
Een nieuw presidentschap voor Trump houdt wel de mogelijkheid voor serieuze verandering in beleid in. Het valt daarbij wel af te wachten in welke mate hij zijn campagnevoorstellen zou kunnen doorduwen. Sommige van die voorstellen gaan wel erg ver, en het is zeer twijfelachtig dat zelfs een eventueel Republikeins Congres daar volledig zou in meegaan.
De meest opmerkelijke van zijn plannen zijn:
- Een migratiestop en grootschalige deportatie van illegalen
- Invoerheffingen op alle invoer, met extra zware tarieven voor invoer uit China
- Een nieuwe belastingverlaging (die het al hoge begrotingstekort nog verder zou opdrijven)
Deze maatregelen zouden de inflatie hoger duwen, wat de centrale bank ertoe zou brengen om de rente hoger te houden (dan zonder deze maatregelen), en zouden ook wegen op de economische groei. Het Amerikaanse Peterson Institute raamt dat de Amerikaanse economie met deze maatregelen tegen het einde van de legislatuur 2,8% tot 9,7% lager zou liggen dan in een scenario zonder deze maatregelen. Dat zou ook negatieve gevolgen hebben voor de economische situatie in de rest van de wereld.
De agressievere handelspolitiek zou zo goed als zeker de globalisering verder onder druk zetten. Daarnaast zouden allicht ook de geopolitieke spanningen verder opgedreven worden. Zo wil Trump o.m. de steun aan Oekraïne terugschroeven. Het blijft ook afwachten of hij zijn eerdere dreigementen i.v.m. het afbouwen van de NAVO zou doorzetten.
Gevolgen voor de Belgische economie
Als directe afzetmarkt is de VS niet zo belangrijk voor de Belgische exporteurs. De VS is goed voor 6% van de totale Belgische uitvoer. Bijna 60% van die export betreft chemie en farma. 13% van onze totale export van die producten gaat naar de VS. In die zin zou de directe impact van nieuwe Amerikaanse invoerheffingen op de totale Belgische export relatief beperkt moeten blijven (met uitzondering voor sectoren als chemie en farma).
Anderzijds is de VS al jaren één van de belangrijkste buitenlandse investeerders in België. Maatregelen om meer industriële activiteiten aan te trekken in de VS en de aanhoudende moeilijkheden in de Europese industrie lijken dat wel meer onder druk te gaan zetten.
De grootste impact voor de Belgische economie zal meer indirect doorkomen. Een verdere verslechtering van het internationale handelsklimaat, een zwakkere Amerikaanse economie en toenemende geopolitieke spanningen (reële risico’s onder een nieuw Trump presidentschap) zijn uiteraard geen goed nieuws voor onze exportmogelijkheden.
Daarnaast komt allicht ook het defensiebudget opnieuw in zicht. België hoort al langer bij de NAVO-lidstaten met de laagste uitgaven voor defensie, ver onder de NAVO-doelstelling van 2% van het bbp. De uittredende regering beloofde wel om die doelstelling te halen tegen 2035. Maar gezien de geopolitieke situatie kunnen we allicht niet zo lang wachten. Trump zette al eerder druk in die richting, maar ook met winst van Harris zullen we allicht sneller de inspanningen moeten opvoeren. Om de 2%-doelstelling op korte termijn te halen, moeten we jaarlijks zo’n 5 miljard meer uitgeven aan defensie. Met een begrotingstekort van zo’n 30 miljard vandaag wordt dat niet evident.
