De fiets verovert stilaan zijn plek in het Gentse havengebied. 27% van de werknemers in de haven gebruikt regelmatig de tweewieler, maar het potentieel is nog veel groter. Dan moeten er wel overal veilige en vlotte verbindingen komen, van de voordeur tot aan de werkplek.
Anno 2023 zijn we op de goede weg, met nieuwe fietsbruggen, -verbindingen en bijna 150 km veilige fietswegen in North Sea Port, maar een aantal zwarte punten moeten nog geëlimineerd worden. Elke werkgever kan woon-werkongevallen per fiets immers missen als kiespijn.
Tekst Sam De Kegel – foto Simon Lefèvre
Op 30 juni 2023 openden De Werkvennootschap en de gemeente Evergem feestelijk de nieuwe ‘Zandeken’ fietsbrug over de R4 aan de Hoogstraat. De Werkvennootschap is de organisatie van de Vlaamse regering die haar schouders zet onder grote en complexe mobiliteitsprojecten van de Vlaamse overheid. Met het project R4WO wordt de R4 West en Oost omgebouwd tot primaire wegen in Gent, Evergem en Wachtebeke. Hoofddoel: vlotter en veiliger auto- én fietsverkeer.
De ‘Zandekenbrug’ vervangt het oude kruispunt en zorgt ervoor dat fietsers en voetgangers de R4 veilig kunnen kruisen. Dankzij de fietsbrug rijd je als fietser afgeschermd van Kluizen naar het havengebied Zandeken en omgekeerd. Hierbij kom je geen autoverkeer meer tegen, aangezien de brug direct aansluit op de fietssnelweg F40 langs de R4 en de parallelweg Jacques Paryslaan.
Eind augustus 2022 werd de zuidelijker gelegen fietsbrug aan het Ovaal van Wippelgem, de Hultjenbrug, ook al officieel geopend.
Veilig fietsen zonder kruisen van autoverkeer
Voor de twee fietsbruggen in Evergem, de Hultjenbrug en de Zandekenbrug, trok de Vlaamse overheid ruim 14 miljoen euro uit. Aan de derde fietsbrug over de R4, aan de Vijfhoekstraat in Mariakerke, wordt nog gewerkt. Als alles klaar is, zal je na de herinrichting langs zowel de R4 West als de R4 Oost meer dan 12 km kunnen fietsen zonder één auto tegen te komen.
Ook North Sea Port blijft in het Gentse deel, samen met de Vlaamse overheid en de Provincie Oost-Vlaanderen, verder werken aan een veilig, vlot en comfortabel fietsnetwerk. Zo komen er op vier locaties nieuwe en verbeterde fietspaden bij, met 3,25 kilometer meer fietspaden en een 700 meter lang verbeterd fietspad.
Aan de Vliegtuiglaan, aan het zuidelijkste punt van het havengebied en op de grens met het centrum van Gent, pakt de Vlaamse overheid de bestaande fiets- en voetpaden aan. Dat is broodnodig, want aan de zuidkant van de haven, vlakbij het complex met de Weba en de Decathlon is het nog steeds survival of the fittest voor elke fietser.
De bestaande fietspaden, zeg maar ‘moordstroken’, worden omgevormd tot bredere en betere versies. Hierbij verdwijnen de oude klinkers en betondallen. Het wegdek wordt in asfalt uitgevoerd wat heel wat vlotter rijdt. Het betreft het deel van aan het kruispunt met de Afrikalaan tot aan de Zuiddokweg, over een afstand van 700 meter.
Iets verderop, langs de Kennedylaan, komt een 450 meter lang nieuw, vrijliggend dubbelrichtingsfietspad. Dit drie meter brede pad leidt naar de fietsbrug over de R4.
De werken aan de Vliegtuiglaan en de Kennedylaan zouden nu ondertussen afgerond moeten zijn.
(lees verder onder de foto)
Vervoersarmoede vermijden
Meer noordwaarts legt het havenbedrijf North Sea Port een afgescheiden tweerichtingsfietspad aan dat van het veerpont van Terdonk loopt tot onder de brug van de R4-Oost/Kennedylaan over de Moervaart. Daar sluit het aan op het fietspad aan het kruispunt met de R4 en op het jaagpad richting Wachtebeke. Dit nieuwe fietspad langs de Moervaartkaai, Moervaartstraat en Oude Tragel wordt 1,7 kilometer lang. Het komt op de as te liggen tussen fietsknooppunt 4 in Doornzele, op de linkeroever van het kanaal, en fietsknooppunt 97 in Mendonk op de rechteroever. De werkzaamheden zijn klaar in het begin van 2024.
De laatste grote fietswerf is in het tweede deel van de Scheepzatestraat te vinden, in de zone tussen het Grootdok, het Sifferdok en het zeekanaal. De heraanleg van die straat gaat gepaard met de aanleg van een nieuw 1,1 kilometer lang fietspad.
Als deze werken afgerond zijn, ligt er in het hele havengebied 147,25 kilometer fietspaden. In het Vlaamse deel is dat 94,25 kilometer, in het Nederlandse deel 53 kilometer. De fiets wordt zo voor een steeds grotere groep een aantrekkelijk alternatief voor de wagen. Nu blijven bepaalde jobs te lang openstaan omwille van ‘vervoersarmoede’. Werkzoekenden beschikken niet altijd over een eigen wagen en zeker voor ploegenarbeid schiet het openbaar vervoer te kort. De fiets is een perfect alternatief. Eenmaal er overal een veilige infrastructuur is, zullen de bedrijven nog meer hun verantwoordelijkheid opnemen via leasing van e-bikes, veilige fietsenstallingen, douches, enzovoort. En ook private fietsaanbieders in de omgeving van Gent kunnen de bedrijfsfiets een extra duw in de rug geven.
27% met de tweewieler naar het werk
Sinds de eerste mobiliteitsbevraging van Voka-VeGHO in 2008 is het aantal fietsers verdrievoudigd in het Gentse deel van North Sea Port. Het is duidelijk dat de elektrische ondersteuning een grotere reikwijdte heeft mogelijk gemaakt. Zo reed in 2021 42% van de fietsers al elektrisch, dat aandeel is alleen maar toegenomen. Bijna 27% van de werknemers in de haven koos in 2021 – bij de laatste mobiliteitsbevraging – de fiets als hoofdvervoermiddel van en naar het werk. 40% van de bevraagden die enkel de wagen als vervoermiddel gebruikten, gaven aan dat ze ook over de fiets nadenken in de toekomst. Er is dus zeker ruimte om te groeien, maar dan moeten we luisteren naar de huidige en potentiële fietsers. Samen met het gestegen fietsverkeer stijgt het onveiligheidsgevoel bij de werknemers. Meer dan 52% van de fietsers voelt zich onveilig onderweg en de infrastructuur ligt vaak aan de basis. De bevraagden gaven maar liefst 1.400 aandachtspunten mee waar ze van en naar het werk mee te maken krijgen.
Fietsminnende organisaties zoals de Fietsersbond juichen de investeringen in fietsbruggen, -tunnels en -wegen toe, maar wijzen er terecht op dat een fietsroute maar zo veilig is als het zwakste punt op die route. Een overweging die maar beter meegenomen wordt bij alle toekomstige investeringen. “Klopt helemaal”, zegt Simon Lefèvre van Voka Oost-Vlaanderen, zelf een fervent fietser. “Daarom is het project R4WO zo cruciaal omdat het alle projecten met elkaar integreert en verbindt, waarbij je in de toekomst van het noorden naar het zuiden zal kunnen fietsen, met afgescheiden fietspaden. En laten we ook niet vergeten om van aan de fiets(snel)wegen tot aan de bedrijfspoort, de last mile zeg maar, veilige verbindingen te creëren.”
Ondanks alle inspanningen zijn er nog een aantal ‘zwarte’ punten die tot levensgevaarlijke situaties kunnen leiden. Dat blijkt uit de fietstocht die Voka-collega Simon Lefèvre ondernam voor dit blad. Lees zijn Tour de North Sea Port hier.
