Op donderdag 28 september organiseert Voka Health Community haar jaarlijks congres. Dit jaar is het centrale thema "Zorgen voor morgen - Een politiek debat voor een gezonde toekomst”. De Health Community-leden leggen er de politieke boegbeelden in welzijn en zorg het vuur aan de schenen over nieuwe zorgmodellen, de nijpende arbeidsmarkt en broodnodige innovatie. In de aanloop naar het congres laten we naar goede gewoonte enkele ‘toekomstdenkers’ aan het woord. In deze editie: Pedro Facon, adjunct-administrateur-generaal van het RIZIV.
Intro
Iedereen kent Pedro Facon als ‘coronacommissaris’. Sinds april 2022 is hij adunct-administrateur-generaal van het RIZIV. Hij legt uit: “Het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering is verantwoordelijk voor 3 takken in de sociale zekerheid: de ziekteverzekering, de uitkeringsverzekering voor mensen die arbeidsongeschikt zijn, en het fonds medische ongevallen dat tussenkomt bij schade zonder fout vanwege zorgvertrekkers. De organisatie is het meest gekend als speler binnen de ziekteverzekering, maar het moet gezegd dat de arbeidsongeschiktheidsverzekering een steeds belangrijker plaats inneemt – zowel budgettair als maatschappelijk en politiek”.
De coronapandemie legde enkele tekortkomingen bloot van het Belgische gezondheidszorgsysteem. 'Dankzij de rapporten van de OESO en het performantierapport van het KCE, waarin we periodiek een diagnose krijgen van ons gezondheidszorgsysteem, kenden we onze sterktes en zwaktes al. Maar tijdens de pandemie werden we er – net als in andere landen trouwens – des te meer mee geconfronteerd. Toen bleek opnieuw dat ons systeem sterk curatief gericht en weinig geïntegreerd is, het heeft lang te weinig aandacht gehad voor mentale aspecten van gezondheid, we waren vooral gefocust op niet-overdraagbare ziekten, de workforce staat sterk onder druk,…”
Transformatie
Binnen het RIZIV was de beweging de laatste jaren al gestart om enkele van die elementen aan te pakken. “Preventie is een bevoegdheid die gedeeld wordt over vele bestuursniveaus, maar we proberen binnen onze eigen bevoegdheden zeker initiatieven te nemen op het vlak van secundaire en tertiaire preventie. Denk maar aan de financiering voor huisartsen voor het globaal medisch dossier, de financiering van apothekers voor begeleidingsgesprekken rond medicatie, het voordeel dat mensen krijgen als ze jaarlijks naar de tandarts gaan,… het zijn allemaal manieren waarmee we op langere termijn hogere kosten vermijden.”
Ook op het vlak van integratie van zorg wil het RIZIV een trekker zijn van transformatie. “Het nieuwe interfederale plan ‘Geïntegreerde zorg’ wil een nieuwe impuls geven aan een hele reeks initiatieven om de integratie van verschillende zorgactoren en -lijnen te verbeteren. Dat is niet eenvoudig, omdat elke actor zijn eigen rol en financieringssysteem heeft; de uitdaging is die kokers te doorbreken. In de gezondheidszorg wordt niet vanuit de minister of de administratie top-down een beslissing genomen; er is draagvlak nodig voor verandering. De ziekenfondsen en zorgverstrekkers maken samen met de overheid afspraken. Ook de patiëntenverenigingen en industrie spelen een belangrijke rol. Gezien de verschillende actoren en facetten zijn dat complexe veranderingstrajecten. Integratie betekent dat er voor die actoren veel verandert, ook op het vlak van inkomen. Maar we doen het toch: kijk maar naar de zorgtrajecten voor jongeren met obesitas, het Long-COVID-zorgprogramma, of de diabetesconventie.”
Efficiëntiewinsten mogelijk
Een grote zorg voor de toekomst is natuurlijk de toenemende vergrijzing. “Gezien de stijgende kosten voor het brede domein van de gezondheidszorg én het feit dat de overheid ook in andere domeinen moet investeren, is het duidelijk dat we, naast het blijven investeren, binnen de sector zelf op zoek moeten naar meer efficiëntie. Denk dan aan een efficiëntere zorgorganisatie, bijvoorbeeld de organisatie van het ziekenhuislandschap, waar we soms met overcapaciteit zitten, maar ook in de eerste lijn die even goed erg versnipperd is. Daarnaast moeten we de evolutie van de uitgaven matigen door meer te investeren in preventie, wat op korte termijn een investering is maar over 20, 30 jaar belangrijke effecten kan hebben. We moeten ook kijken naar de workforce. Eén van de oplossingen om iets te doen aan het tekort van zorgpersoneel, is om meer zorgpersoneel aan te trekken, maar er zijn natuurlijk veel sectoren die op zoek zijn naar mensen, dus we moeten realistisch zijn. We moeten ook blijven investeren in digitale technologie voor bijvoorbeeld monitoring, in beslissingsondersteunende systemen, in alles wat met gegevensdeling te maken heeft.”
“We weten ook dat er op het vlak van bepaalde acute zorg, medische beeldvorming, antibiotica, klinische biologie,… nog ondoelmatige zorg en verspilling plaatsvindt, die we stelselmatig moeten aanpakken. De maatschappij is bereid te investeren in gezondheidszorg, maar er is een toenemende druk om meer verantwoording af te leggen over die uitgaven.”
“Met de uitdagingen die op de wereld en op ons land afkomen, is het cruciaal dat we aan één zeel trekken.”
Pedro Facon
Fragmentatie
Hét doel is uiteraard om toegankelijkheid tot en betaalbaarheid van zorg voor de volledige gedekte bevolking te blijven garanderen. “Niet evident, want de afwegingen die moeten gebeuren worden moeilijker. Maar het is een opdracht die wij als RIZIV hebben samen met de partners die in onze overlegorganen actief zijn.”
Om dat te bereiken, is leiderschap essentieel, vindt hij. “We stoten vandaag op veel fragmentatie: zowel op politiek niveau als in het overlegmodel, waar nog heel wat verkokering is. Dat maakt het moeilijk om een geïntegreerde blik te hebben op waar we met de gezondheidszorg naartoe willen. Met de uitdagingen die op de wereld en op ons land afkomen, is het cruciaal dat we aan één zeel trekken, maar ook de manier waarop we overleggen en beslissen vereenvoudigen. Laat ons samen leiderschap opnemen: de politiek, de administratie en alle spelers in het overlegmodel: de zorgactoren, de industrie, patiëntenverenigingen, universiteiten,… Ze zijn allemaal nodig om de sector klaar te maken voor de toekomst.”
Hoe kunnen we voldoen aan de groeiende complexiteit van zorg met beperkte middelen en minder personeel? Hoe zorgen we voor een toekomst waarin we langer gezond blijven? Een toekomst waarin werken in welzijn en zorg werkbaar is? Een toekomst met sterke digitale competenties die innovatie faciliteren?
Wil je meer ontdekken? Schrijf je dan in voor het jaarlijks Voka Health Community Congres op donderdag 28 september in Den Oven te Boom.
Ontdek hier de visie van onze andere toekomstdenkers.
