Met guanxi en innovatie bloeit je bedrijf in China als nooit tevoren

Maurice Van Winden stuurt nu het bedrijf aan als ceo van de volledige groep.

Tekst Laurens Fagard – foto Wannes Nimmegeers

Heb je thuis een bromelia staan op de kast? Dan is er een grote kans dat die Belgische roots heeft. De tropische plant teelt wierig in de serres van Deroose Plants en valt in de smaak bij consumenten omwille van de kleuren en het makkelijke onderhoud. Zo’n veertig jaar geleden sprongen verschillende kwekers op de kar om de plant te verdelen. Vandaag is het aantal nog op één hand te tellen. Door in te zetten op biotechnologie en weefselkweek, een specifieke techniek om planten te vermenigvuldigen, blijft Deroose Plants over tot het selecte groepje en is het bedrijf zelfs wereldleider. In 2017 nam het bedrijf uit Sleidinge Exotic Plant over, een collega-kweker uit Laarne. Inmiddels heeft oprichter Reginald Deroose een stap teruggezet en de fakkel doorgegeven aan Maurice Van Winden, die nu het bedrijf aanstuurt als ceo van de volledige groep.

“Je kan Reginald gerust beschouwen als een pionier. Hij experimenteerde al vanaf de opstart met planten in vitro of met weefselkweek. Van één cel kan je een volledige plant maken door in het labo gecontroleerd te sturen op licht, voeding en temperatuur. Andere bedrijven zijn groot geworden met traditionele technieken zoals zaaien of stekken (een deel van een plant weer nieuwe wortels laten maken in de grond, red.). Weefselkweek heeft als voordeel dat je genetisch exacte kopieën kan maken. Door de gecontroleerde omgeving en het gebruik van explanten zijn de omstandigheden optimaal, waardoor de groei aanzienlijk versnelt”, aldus Maurice.

Van sier- naar voedselteelt

Naast sierteelt, dat vandaag nog het grootste deel van de omzet vertegenwoordigt, zet Deroose Plants ook in op plantage-, groenten- en fruitgewassen. Die diversificatie is volgens Maurice nodig om een toekomstbestendig bedrijf te zijn. “We experimenteren al meer dan tien jaar met de optimalisatie van plantagegewassen zoals rubber en palmolie. Door ontbossing wekt dat wel wat controverse op, maar anderzijds kunnen we ons geen wereld voorstellen zonder die gewassen. Voor sommige voedingsbronnen heb je plantaardige olie nodig. Palmolie is het meest efficiënte gewas in olieproductie per hectare. Als je het zou vergelijken met koolzaadolie, zou je 6 keer meer oppervlakte nodig hebben om dezelfde hoeveelheid olie te oogsten. Die oppervlakte hebben we helaas niet op aarde, dus moeten we manieren vinden om hier duurzamer mee om te gaan. Daarom werken we aan het optimaliseren van bepaalde plantages en verhogen we de opbrengst per hectare door middel van veredeling en het leveren van ziektevrij plantmateriaal. Daardoor vermindert de nood aan extra landoppervlakte en blijft de impact op het milieu beperkt.”

“Via onze technieken proberen we de plantagegewassen die er al zijn, efficiënter te maken voor de bevolking die alsmaar toeneemt. Uit duizend bomen selecteren we een aantal die het best produceren. Die plaatsen we in een dambordpatroon op de plantage zodat we ziektes kunnen indammen. Ongeveer de helft van onze R&D-kosten gaat naar die experimenten, terwijl we er vandaag nog niks aan verdienen. Ook de kweek van groenten- en fruitgewassen is in opmars. Daarvoor werken we samen met partners. Momenteel hebben we projecten lopen onder andere in soja, artisjok, banaan, blauwe bessen en bramen. Onze rol als sierteeltkweker zal met de jaren dus wellicht andere proporties aannemen. De voedselketen veiligstellen zal op verschillende manieren moeten gebeuren. Daar willen we ons steentje toe bijdragen. In de toekomst willen we onze expertise uitbreiden naar nieuwe markten en innoveren in technologieën voor zowel sier- als voedselgewassen. We zien kansen in de verdere ontwikkeling van hightech tuinbouw en het versterken van samenwerkingen wereldwijd om nieuwe uitdagingen aan te pakken en een duurzame impact te realiseren.” 

(lees verder onder de quote en foto)

Naast sierteelt, dat vandaag nog het grootste deel van de omzet vertegenwoordigt, zet Deroose Plants ook in op plantage-, groenten- en fruitgewassen. 

Naast het volledig opkweken van planten, zet Deroose Plants ook in op propagation-as-a-service. “Sommige klanten willen één bepaalde plant graag vermenigvuldigen naar een gewenst aantal. Dan nemen wij de labo- en serrefase voor onze rekening en doen ze de verkoop zelf. Dit doen we wereldwijd. Onze serres bevinden zich in Noord-Amerika, Europa en China. Elke markt is verschillend. In China zetten we bijvoorbeeld heel hard in op fruit en groenten, terwijl dat in de Verenigde Staten nog op een laag pitje staat.”

Concurrent wordt collega

Sinds 2007 is China de operationele uitvalsbasis voor de rest van de wereld. “We zijn van nul begonnen en hebben er een labo, serres en een team uitgebouwd in de buurt van Shanghai. Toen ik begon bij Deroose Plants, ging ik in 1998 voor het eerst naar China om de verkoop te doen. Toen ik aankwam met de laatste vlucht op de luchthaven van Guangzhou om 20u30 ‘s avonds, ging de luchthaven nadien dicht. En nu is het één van de grootste steden in China. Het geeft aan hoe snel het land veranderd is.”

“We zijn in China gestart omdat het één van de grootste markten is voor de planten die wij kweken. Voor die tijd exporteerden we alles naar daar. Nu maken we de omgekeerde beweging. Daarnaast waren vroeger ook de lagere lonen een belangrijke reden om naar daar te verkassen. Maar die lonen blijven niet laag waardoor het debat rond loonkost opnieuw op de tafel kwam te liggen. Als je niet oplet, beland je dus in een vicieuze cirkel. Toen ik een aantal jaar geleden na een tussenperiode bij een andere werkgever hier weer aan de slag ging als ceo zijn we onze productie efficiënter beginnen aanpakken.”

Door de overname van Exotic Plant in 2017, kwam er een tweede vestiging in China bij. “Zij zijn begonnen met een Chinese vestiging in 2008, een jaar na de opening van onze site. Beide labo’s en serres liggen 80 kilometer van elkaar. Een behoorlijk voordeel omdat de risico’s verdeeld zijn en we daardoor iets resistenter zijn voor externe factoren zoals weersinvloeden. Momenteel werken we met zo’n 380 mensen op onze beide sites. Het managementteam bestaat uit een Belgische general manager en vijf Chinese leden die samen instaan voor het dagelijkse reilen en zeilen.”

Vastberaden Chinezen

Dat China en Europa bijna letterlijk twee verschillende werelden zijn, hoeft volgens Maurice geen betoog. “De bedrijfscultuur is volledig anders. Het merendeel van onze Chinese medewerkers werkt al bij ons sinds de opstart van beide sites. Chinezen streven qua inkomen enorm naar stabiliteit. Bovendien appreciëren ze enorm de open cultuur die meestal typerend is in westerse bedrijven. We hebben destijds bewust gekozen voor een Chinees management omdat zij beter weten hoe de vork aan de steel zit.”

Volgens Maurice heersen vanuit Europa nog vaak foute percepties over China. “Omdat ik veel reis naar zowel de VS als China, volg ik het nieuws vanuit verschillende invalshoeken. Dat is best interessant om te zien. Wij kijken soms bedenkelijk naar China over hoe ze alles structureren en omgaan met controle. Het is nu eenmaal een gigantisch land met meerdere bevolkingsgroepen die allemaal hun eigen belangen nastreven. En toch hebben ze een stramien gevonden en een maatschappij opgezet waarin alles veilig verloopt en zo goed als iedereen wat te eten heeft. Dat was in het begin van de jaren 80 helemaal anders. Wat wij zien als eenheidsworst, aanschouwen zij als doodnormaal. Het gemeenschappelijke gedachtengoed zit zodanig vervat in de cultuur dat iedereen zijn schouders mee onder hetzelfde idee zet.”

“Als Chinezen iets willen, doen ze het ook. Op een bepaald moment was er in de voormiddag een aandachtspuntje over de serre en diezelfde namiddag zie je al mensen rennen om alles zo snel mogelijk aan te pakken. Eenmaal ze weten waar het heen moet, zijn ze niet meer te stoppen. In België, of bij uitbreiding Europa, is er een overlegcultuur. Daar staat met de VS dan nog een totaal andere cultuur tegenover waarbij beslissingen niet meer in vraag worden gesteld. In Europa zijn we goed om andere continenten te vertellen hoe het zou moeten. Tekenend is de hele transitie naar duurzame energie waar oeverloos over gepalaverd wordt. In China dringt dat ook door en stellen ze alles in het werk om alle zonnepanelen ter wereld te bouwen. Nu ze dat monopolie hebben, gaan ze voor de windturbines en elektrische auto’s.”

Ook op economisch vlak is de aanpak volgens Maurice heel verschillend. “In Europa zullen we er alles aan doen om bedrijven en burgers in beweging te zetten met behulp van subsidiemaatregelen. Chinezen gebruiken dat geld liever om industrieën op te bouwen. Ze gaan ervan uit dat eenmaal die er is, de banen wel vanzelf volgen. Wij zien dat als staatssteun, terwijl zij het percipiëren als jobcreatie. Hetzelfde geld wordt op een andere manier besteed. Toen ik drie jaar geleden naar de industriezone ging buiten Shanghai waar wij dichtbij liggen, was er zo goed als niemand. Een enorm meer, waar wegen naartoe leiden, bus- en treinverbindingen opgezet zijn en kantoren en hotels als paddenstoelen uit de grond schieten. Hier maken we dan snel de allusie met ‘spooksteden’. Maar zij zien het als toekomstige steden. Als je er nu komt, is er wel veel bedrijvigheid. Hun redenering is vaak dat als er infrastructuur is, de mensen wel vanzelf komen.”

Autarkische kantjes

“Daartegenover staat wel dat iedereen snel moet kunnen schakelen als regels veranderen. Recent nog kwam hier een Chinese delegatie op bezoek van de stad waar we in China zijn gevestigd. Ze willen die regio economisch bloeiend maken met een focus op hightech tuinbouw. We huren ons perceel van de Chinese staat die het bestemd heeft als sierteelt.  Uitbreiden gaat vooralsnog niet omdat de stadsstaat Shanghai heeft bepaald dat ze geen nieuwe gronden meer uitgeven voor sierteelt. Ze willen immers alles inzetten op de voedselketen om zelfvoorzienend te zijn als land. Zodra groenten- en fruitgewassen aan bod kwamen tijdens ons verhaal, waren ze laaiend enthousiast. Nu zijn we uitgenodigd bij het provinciehoofd dat onze projecten zo goed mogelijk wil ondersteunen. We zullen hier verder op ingaan om te onderzoeken hoe we deze mogelijkheden optimaal kunnen benutten.”

“De term ‘guanxi’ (relaties en netwerken, red.) heb ik al in levende lijve ondervonden. Het betekent dat een goed netwerk uitbouwen cruciaal is om zaken te doen. Guanxi en de culturele nuances begrijpen is voor ons succes in China van essentieel belang geweest. Dankzij goede relaties met lokale overheden zijn vertragingen bij het opzetten van onze productiefaciliteiten beperkt gebleven. Vertrouwen en wederzijds begrip spelen daarbij een belangrijke rol, vooral in de samenwerking met lokale partners. Hoewel ons hele bestuur bijna volledig Chinees is, weten zij ook niet altijd wie de beslissingen bij de overheid neemt. Dan heb je mensen nodig die je aan contacten kunnen bezorgen en de weg wijzen. Anders kom je voor de gekste situaties te staan. En dat wil je ten alle koste vermijden in China (lacht).”