What the health!? Innovatie en samenwerking voor succesvolle zorg
De zorg- en welzijnssector in Vlaanderen staat voor een cruciale transformatiefase. Met uitdagingen zoals de vergrijzing, een toenemende zorgvraag en een tekort aan zorgpersoneel, is het duidelijk dat er ingrijpende veranderingen nodig zijn. Laurent Bettens, Adviseur Digitalisering Welzijn & Zorg legt de vinger op de wonde.
In een notendop
In dit artikel pleiten we voor:
- Meer focus op preventie en zelfzorg: Door technologie en educatie in te zetten, kunnen we preventieve zorg versterken, de gezondheid van de bevolking verbeteren en de druk op zorginstellingen verminderen.
- Digitalisering en innovatie als prioriteit: Investeren in tools zoals elektronische gezondheidsdossiers, AI en big data verhoogt de efficiëntie en kwaliteit van de zorg en biedt een antwoord op personeelstekorten.
- Evolutie naar opdrachtgeneeskunde: Maak de transitie naar een model dat gezondheidsresultaten beloont, met aandacht voor welzijn en preventie in plaats van enkel curatieve zorg.
- Betere regionale samenwerking: Integreer thuiszorg, huisartsen en ziekenhuizen in een gecoördineerde driehoekige zorgstructuur om efficiëntere en patiëntgerichte zorg te realiseren.
- Ondernemerschap als rode draad: Zorgbeleid moet technologie, innovatie en ondernemerschap centraal stellen om de sector toekomstbestendig te maken.
Het behoeft geen betoog dat we de komende jaren slim(mer) zullen moeten investeren en het potentieel van technologie benutten om de zorgsector toekomstbestendig te maken. Het lijkt logisch om de nadruk te leggen op digitalisering, innovatie en efficiëntie als antwoord op deze problemen, maar is dat zelden. En toch zijn er hoopgevende lichtpuntjes aan de horizon.
Laurent Bettens is Adviseur Digitalisering Welzijn & Zorg bij Voka - KvK Vlaams-Brabant.
Vergrijzing en de nood aan zelfzorg
De zorgsector in Vlaanderen wordt geconfronteerd met een perfect storm van uitdagingen. Ouderen blijven langer thuis wonen, maar vragen tegelijkertijd meer medische ondersteuning. De druk op zorginstellingen neemt toe, terwijl er een schrijnend tekort is aan zorgpersoneel.
Technologie biedt een uitweg. Innovaties zoals telemonitoring, domotica en zorgrobots bijvoorbeeld kunnen ouderen helpen om langer zelfstandig thuis te wonen. Deze innovaties verminderen de druk op zorginstellingen en zorgen ervoor dat ouderen op een comfortabele manier hun dagelijks leven kunnen blijven leiden. Bovendien zorgt het voor een efficiëntere zorgverlening, wat in de huidige context van personeelstekorten een grote meerwaarde biedt.
Tekort aan zorgpersoneel
Het personeelstekort blijft een knelpunt in de sector. Automatisering en digitalisering bieden vandaag al vaak verlichting voor repetitieve administratieve taken maar het moet verder gaan. Robots inzetten voor routinetaken, zoals het toedienen van medicatie, is niet langer fictie; zorgverleners kunnen zich dankzij een stijgende penetratiegraad van dergelijke automatisering meer richten op de kern van hun werk: de patiëntenzorg. Digitale opleidingsplatforms kunnen zorgverleners ook sneller en efficiënter bijscholen, wat dan weer kan bijdragen tot een meer flexibele inzet van personeel.
Digitalisering en Innovatie als katalysator voor efficiëntere zorg
Het nieuwe Vlaamse regeerakkoord erkent wel degelijk de uitdagingen in de zorg en wil – weliswaar beperkt – inzetten op digitalisering en innovatie om de sector beter te wapenen voor de huidige en toekomstige uitdagingen. Innovatie en ondernemerschap moeten echter de rode draad worden van het beleid in de praktijk om perspectief te beiden voor de zorgsector.
De verdere uitrol van elektronische gezondheidsdossiers (EHR/EMR), waarmee de zorg efficiënter en beter georganiseerd kan worden, is een geknipt voorbeeld. Deze dossiers verbeteren de gegevensuitwisseling tussen zorgverleners, wat de zorgcontinuïteit bevordert. Daarnaast spelen artificiële intelligentie (AI) en big data een cruciale rol. Door grote hoeveelheden gegevens te analyseren, kan AI helpen bij betere diagnoses en meer gepersonaliseerde zorg. Het verbetert niet alleen de zorgkwaliteit, het kan ook bijdragen aan kostenbesparingen dankzij vroegtijdige interventies. Wie dergelijke tools en data beter leert begrijpen, kan ze dan ook met meer vertrouwen hanteren wanneer relevant.
Foto: Nog niet meteen toekomstmuziek, deze robot. Maar technologische innovaties worden wel een cruciaal element om de druk op de zorgsector te verlichten.
De evolutie naar opdrachtgeneeskunde
Een van de meest ingrijpende verschuivingen in de zorgsector is de (nodige) evolutie naar opdrachtgeneeskunde. Dit model vervangt de traditionele prestatiegeneeskunde, waarbij de focus ligt op individuele prestaties van zorgverleners, door een systeem dat zich richt op de gezondheid van de populatie als geheel. Deze aanpak, geïnspireerd door succesvolle voorbeelden uit Scandinavische landen, betekent dat zorgverleners, instellingen en overheden hun strategieën moeten herzien. Het doel is niet langer enkel curatief werken, maar de gezondheid van de hele bevolking op lange termijn verbeteren.
Voor Vlaanderen kan dergelijke transitie betekenen dat er meer aandacht komt voor preventie en welzijn, en minder voor het behandelen van ziekten achteraf. In plaats van te betalen per behandeling, worden op die manier zorgverleners beloond voor het behouden of verbeteren van de gezondheid van hun patiëntenpopulatie. Dit model kan leiden tot meer gerichte en efficiënte zorg, waarbij de nadruk ligt op duurzame gezondheidsresultaten.
Toch blijft preventie nog steeds een onderbelicht aspect in het Vlaamse zorgbeleid. Terwijl de voordelen van preventieve zorg op lange termijn duidelijk zijn, blijft de concrete uitwerking achter. We pleiten dan ook voor een sterkere focus op zelfzorg, ondersteund door technologie en educatie, om de druk op de zorginstellingen te verlagen, de algemene gezondheid van de bevolking te verbeteren en de stap naar opdrachtgeneeskunde te kunnen zetten.
Betere preventie kan leiden tot meer gerichte en efficiënte zorg, met duurzame gezondheidsresultaten.
Regionale samenwerking en geïntegreerde zorg
Een efficiëntere zorgverlening kan enkel gerealiseerd worden als er beter wordt samengewerkt in die sector. Het Vlaamse zorglandschap is momenteel gefragmenteerd, wat het voor patiënten onnodig complex maakt. Het regeerakkoord mikt enigszins op een sterkere regionale samenwerking, waarbij thuisverpleging, huisartsen en ziekenhuizen nauwer op elkaar afgestemd worden. Deze integratie moet leiden tot een meer gecoördineerde en patiëntgerichte zorgverlening.
Een nieuw model dat hieruit voortvloeit, is de creatie van een driehoekige zorgstructuur. Deze structuur combineert thuiszorg met ‘community’ ziekenhuizen en gespecialiseerde referentieziekenhuizen, zodat patiënten op elk niveau de juiste zorg kunnen ontvangen. Dit moet leiden tot een snellere, efficiëntere en kosten effectievere zorgverlening. Daarnaast worden patiëntgegevens op een veilige manier gedeeld tussen zorgverleners, wat de continuïteit van zorg bevordert.
Positieve vooruitzichten
De investeringen van de Vlaamse regering en de voorzichtige focus op innovatie en samenwerking bieden hoop, maar de échte transitie moet nog beginnen. Voka blijft pleiten voor een ondernemende aanpak binnen de zorgsector. Technologie, innovatie en een geïntegreerde aanpak zijn essentieel om de sector klaar te stomen voor de toekomst.
