Onze aanbevelingen voor lokale besturen

Organisatie van de lokale besturen 

• Gemeenten met minder dan 30.000 inwoners moeten een laatste kans krijgen om vrijwillig te fusioneren. Doen zij dit niet dan moet de Vlaamse overheid de fusies verplicht doorvoeren op basis van bestuurlijke en economische parameters. Grotere gemeenten worden aangemoedigd tot verdere vrijwillige fusies. 
• Elke gemeente moet via een kerntakendebat haar eigen functioneren in vraag stellen. Kerntaken zijn voor iedere gemeente verschillend gelet op verschillen in bevolking, ligging en economie. Gemeenten moeten zich hierbij concentreren op hun regierol. Ze mogen hun rol als actor enkel opnemen als er geen kosteneffectieve alternatieven, zoals uitbesteding, co-creatie of intergemeentelijke samenwerkingen, voorhanden zijn. 
• We vragen de lokale besturen om binnen hun referentieregio een ‘regiodeal’ uit te werken samen met lokale stakeholders. ‘Regiodeals’ zijn economische projecten die een positief effect hebben op de volledige regionale economie, waarbij alle betrokken stakeholders samenwerken dwars door de bestuurslagen heen. 

Investeringen 

• Door decennia van onder-investeringen is onze nettokapitaalgoederenvoorraad afgenomen. Alle overheden, inclusief lokale besturen, moeten daarom tegen 2029 een minimale investeringsnorm van 4,5% van het bbp bereiken. Voor alle gemeenten en provincies samen betekent dit een extra investering van ongeveer € 650 miljoen ten opzichte van 2022 in de komende bestuursperiode. 
• De lokale besturen moeten hun investeringen beter spreiden over de ganse legislatuur om zo bottlenecks die de kosten opdrijven, tegen te gaan. 
• In de volgende bestuursperiode moeten gemeenten in hun investeringen prioriteit geven aan groeigerichte infrastructuur en klimaatadaptatie. Dat betekent bijvoorbeeld investeren in randparkings, stadsverdichting en het verminderen van verharding. 

Fiscaliteit 

• We vragen de lokale besturen om een fiscaal pact waarbij bedrijfsbelastingen niet stijgen zolang de Vlaamse overheid de lokale besturen royaal financiert. 
• Wanneer lokale besturen belastingen op bedrijven innen, moeten ze beroep doen op belastingen met beperkte compliancekosten voor ondernemingen, zoals bijvoorbeeld de onroerende voorheffing. Specifieke eigen bedrijfsbelastingen moeten zo beperkt mogelijk blijven. 
• We vragen dat bij het invoeren of wijzigen van belastingreglementen voorafgaand onderzoek wordt uitgevoerd naar de sociaal-economische en budgettaire impact. Wanneer gemeenten een taxshift doorvoeren, moet budgetneutraliteit effectief worden gewaarborgd. Belastingen op ondernemingen moeten steeds tot een minimum worden beperkt. 
• De Vlaamse overheid moet het gemeentefonds als hefboom durven gebruiken om ervoor te zorgen dat lokaal economisch beleid niet tegen het economisch beleid van de Vlaamse overheid ingaat. 

Ruimte

• Bereid de bouwshift voor door objectieve behoeftestudies te maken in nauw overleg met lokale ondernemers. Neem de nood aan een strategische voorraad aan bedrijventerreinen voor en na 2040 mee in de provinciale en gemeentelijke ruimtelijke beleidsplannen. 
• Doe een uitruil van bedrijventerreinen die niet kunnen worden ontwikkeld voor beter gelegen en ontsloten terreinen. Compenseer hierbij steeds één op één zodat er geen ruimte voor ondernemen verloren gaat. 
• Lok verweefbare bedrijvigheid naar de kernen door in betaalbare en goedgelegen bedrijfsruimtes te voorzien, zodat er ruimte vrij komt voor niet-verweefbare activiteiten in bedrijfszones. Bied actief begeleiding aan in gevallen waar verweefbare activiteiten verhuizen. 
• Koppel ruimtelijke uitvoeringsplannen of stedenbouwkundige verordeningen aan regelluwe kaders om zo ondernemingen meer mogelijkheden te geven om het ruimtelijk rendement te optimaliseren.
• Versterk de voorspelbaarheid en rechtszekerheid van de vergunningsprocedure door voortrajecten systematisch uit te werken en toe te passen. Stel een ambtelijk omgevingsmanager aan als duidelijk aanspreekpunt bij de vergunnende overheid. Zet tijdens de vergunningsprocedure in op constructief overleg tussen initiatiefnemers, het ambtelijk apparaat en de politieke verantwoordelijken om patstellingen op te lossen. 
• Verbeter de essentiële diensten in het vergunningsproces door consistent te investeren in intergemeentelijke of regionale samenwerking. Het samenbrengen van expertise resulteert in snellere en hoogwaardige vergunningen. 

Arbeidsmarkt 

• Werk zowel vanuit de Vlaamse overheid als vanuit de lokale besturen aan het in kaart brengen van de arbeidsreserve. 
• Activeer de arbeidsreserve vanuit zowel de Vlaamse overheid als vanuit lokale besturen in gedeeld beheer, waarbij ieder niveau werkt vanuit de eigen sterkte in een duidelijk kader van taken en verantwoordelijkheden. 
• Verbeter de link tussen activering op het lokale niveau en private werkgevers zodat meer inactieven doorstromen naar het normaal circuit. 

Mobiliteit 

• Ontwikkel een coherent beleid rond logistiek en mobiliteit door een bereikbaarheidstoets uit te voeren bij de ontwikkeling van nieuwe bedrijvenzones en andere tewerkstellingspolen. Schenk hierbij steeds voldoende aandacht aan openbaar vervoer, fietsverbindingen, en goederenvervoer over water en via het spoor, naast transport over de weg. 
• Verbeter de afstemming bij werken op het openbaar domein. Deel data tussen actoren, communiceer actief naar ondernemers en bewoners en stem werkzaamheden op elkaar af zodat er niet gelijktijdig op alternatieve trajecten wordt gewerkt. 
• Maak gebruik van de afstemming van de vervoersregio’s op de referentieregio’s om tot meer harmonisatie en standaardisatie van deze netwerken te komen. Voorzie hierbij in actieve deelname voor de stakeholders op het terrein. 
• Verplicht voorafgaand overleg in de schoot van vervoersregio’s voor het invoeren van mobiliteitssturende maatregelen. Creëer ook één Vlaams digitaal platform met alle maatregelen die van kracht zijn, zodat bedrijven makkelijk de optimale route kunnen vinden. 
• Investeer in mobiliteitsinfrastructuur en anticipeer hierbij op de vergroening van de mobiliteit. Heb hierbij aandacht voor investeringen in slimme infrastructuur en intelligente transportsystemen (ITS) om richting smart city logistics te evolueren. Zorg ook altijd voor voldoende parkeergelegenheid voor vrachtvervoer en voor laad- en loszones in de kernen. 

Onderwijs 

• Lokale besturen moeten een actievere rol spelen om onderwijs en arbeidsmarkt beter op elkaar af te stemmen, bijvoorbeeld door advies te geven in programmatiedossiers. 
• Investeer in lokale opleidingscentra voor technische en beroepsgerichte trainingen. Deze centra bieden de mogelijkheid aan scholen om samen te werken over administratieve grenzen heen en praktijkdocenten efficiënter in te zetten. Bovendien geeft dit de mogelijkheid aan bedrijven om te investeren in specifieke opleidingen. 
• Lokale besturen moeten optreden als matchmaker tussen jongeren die dreigen uit te vallen uit het onderwijs en onderwijsmogelijkheden die een combinatie maken tussen werken en leren (bijvoorbeeld duaal leren). Op die manier kunnen ze ongekwalificeerde uitval voorkomen. 
• Faciliteer de ontwikkeling van Talentcenters over heel Vlaanderen zodat iedere 12-14-jarige in Vlaanderen een goede studie-oriëntering kan krijgen. 
• Het aanbod levenslang leren moet worden gerealiseerd vanuit een lokaal arbeidsmarktbewust ecosysteem. Lokale besturen kunnen hiervoor als hefboom optreden en werken aan een lokaal netwerk van actoren. 

Welzijn en gezondheidszorg 

• Versterk de rol van het lokaal bestuur als regisseur en beperk de rol als actor in het zorglandschap tot taken die andere actoren niet kunnen opnemen. Garandeer hierbij een faire markttoegang en een fair level playing field voor de andere actoren. 
• Maak werk van een helder en doelgericht kader voor lokale besturen om de gezondheid van inwoners te bevorderen. Zorg hierbij voor maximale synergie tussen het lokale en Vlaamse beleid. 
• Schenk duidelijkheid over het gebruik van middelen door lokale besturen in de zorg en dit zowel langs inkomsten- als uitgavenkant zodat beleidsmakers datagestuurd beleid kunnen voeren met het oog op verdere vergrijzing.