Meer mensen aan de slag krijgen zal ons nog tien jaar helpen om de economie te laten groeien. Maar vanaf 2035 slaat de vergrijzing toe en zullen we voor onze groei moeten mikken op extra productiviteit. Daar moeten we nu al werk van maken.
Onze economische groei werd de voorbije 25 jaar aangedreven door de combinatie van meer mensen aan het werk en toenemende productiviteit, waarbij beide factoren ongeveer evenveel bijdroegen. Door de demografische verschuivingen zal die dynamiek de volgende decennia volledig veranderen.
Volgens de simulaties van de Studiecommissie voor de Vergrijzing kan een toenemende werkgelegenheid de komende tien jaar gelijkwaardig blijven bijdragen tot de economische groei. Tenminste, als we erin slagen de werkzaamheidsgraad op te krikken richting 80 procent. Vanaf 2035 zal extra werkgelegenheid evenwel volledig wegvallen als groeifactor, vooral doordat de actieve bevolking vanaf dan zal stagneren.
Versnelling nodig
De economische groei moet vanaf dan zowat volledig van een toename van de productiviteit komen. Die productiviteitsgroei is de voorbije jaren teruggezakt tot amper 0,5 procent per jaar. Als we de komende decennia het groeitempo van onze economie overeind willen houden, zal er dus een gevoelige versnelling van de productiviteitsgroei nodig zijn. Dat is onder meer noodzakelijk om de impact van de vergrijzing op te vangen. Als we zo’n productiviteitsversnelling binnen tien jaar willen realiseren, moeten we daar nu werk van maken. Onze beleidsmakers lijken dat nog altijd niet echt te beseffen.
De nieuwe Vlaamse regering verwijst wel naar de noodzaak om de productiviteitsgroei te versterken, maar doortastende maatregelen om dat effectief te doen, bleven grotendeels uit. De belangrijkste regionale hefbomen voor productiviteit worden amper ingezet. Voor onderzoek en ontwikkeling (O&O) wordt de ambitie om de wereldtop te halen naar voren geschoven, maar worden de nodige extra middelen daarvoor niet voorzien. De al lang noodzakelijke inhaalbeweging in productieve overheidsinvesteringen, een tweede belangrijke hefboom voor productiviteitsgroei, valt erg mager uit.
Neerwaartse trend
Daarnaast wordt verwezen naar een ‘opleidingsoffensief’, onder meer nodig om de huidige werkenden mee te krijgen in de digitalisering, maar is amper sprake van concrete maatregelen en middelen. In het onderwijs wordt wel een reeks hervormingen aangekondigd om de kwaliteit te verhogen. Maar het blijft zeer de vraag of dat voldoende zal zijn om de onderwijstanker te keren.
Ook federaal lag de klemtoon in de onderhandelingen vooralsnog niet op productiviteit. De supernota van formateur Bart De Wever (N-VA) focuste vooral op arbeidsmarkt en koopkracht, maar bevat amper maatregelen voor een sterkere productiviteitsgroei. Hopelijk komt dat nog als tegen eind oktober - na de gemeenteraadsverkiezingen - de onderhandelingen echt heropgestart worden.
Het zou nochtans al lang duidelijk moeten zijn: onze toekomstige welvaart hangt bijna volledig af van de productiviteitsgroei. Als we de decennialange neerwaartse trend daarin niet gekeerd krijgen, dreigt de volgende generatie financieel slechter af te zijn dan wij. Dat scenario vermijden zou voor onze beleidsmakers de absolute prioriteit moeten zijn.
