Ondernemingen lopen op kop om van de energietransitie een succes te maken. Elektrificatie en netinvesteringen zijn in het komende decennium noodzakelijk, maar de bijhorende kosten dreigen de concurrentiekracht van onze ondernemingen zwaar te ondermijnen. Als de federale regering – de huidige of de nieuwe – geen actie onderneemt vóór het einde van dit jaar om de verdubbeling van de nettarieven te counteren, dreigt de strop rond de nek van de energie-intensieve bedrijven strak te worden aangespannen. Duitsland en Frankrijk ondersteunen hun industriële bedrijven wel, maar België blijft achter.
De energietransitie is geen verre toekomst meer. Ze is zichtbaar in ons dagelijks leven en voelbaar in de bedrijfswereld in alle sectoren en in het hele land. Waar mogelijk wordt energie bespaard, terwijl bedrijven tegelijk volop inzetten op hernieuwbare energieproductie en -opslag. Duurzame processen worden de norm, met elektrificatie als sleutel tot een koolstofarme economie.
Toch komt deze transitie met een stevig prijskaartje. Netbeheerders als Elia en Fluvius investeren miljarden in de uitbouw van een toekomstbestendig elektriciteitsnet. Deze kosten worden doorgerekend aan gebruikers, met als gevolg sterk stijgende nettarieven. Voor de bedrijven, die al geconfronteerd worden met hoge loon- en energiekosten en een economische crisis, vormt dit een reëel risico.
Transmissienettarieven in België verdubbelen
De noodzakelijke investeringen in onze energie-infrastructuur hebben een dubbel effect. Enerzijds zijn ze essentieel om bedrijven van voldoende en duurzame energie te voorzien. Anderzijds dreigen ze door de stijgende elektriciteitskosten de concurrentiekracht van onze bedrijven te ondermijnen. Terwijl landen als Duitsland en Frankrijk hun industrie ondersteunen met forse kortingen op transmissienettarieven, blijft België achter. De transmissienettarieven zullen in ons land volgend jaar verdubbelen! Dit verstoort het Europese speelveld en plaatst onze bedrijven op een oneerlijke achterstand.
Bovendien roept de forse kostprijs van sommige projecten, zoals het energie-eiland, vragen op over de kostenefficiëntie en prioriteiten bij netinvesteringen. Het is cruciaal dat elke investering no regret is: gericht op langetermijnwaarde en efficiëntie.
De economische context: zware tijden voor bedrijven
De timing van de stijgende energiekosten kon nauwelijks slechter zijn. Terwijl klanten hun uitgaven temperen en bedrijfsmarges afkalven, proberen bedrijven het hoofd boven water te houden in een internationaal competitieve markt. In de Verenigde Staten liggen gasprijzen vier keer lager dan in Europa. Dergelijke verschillen maken dat Belgische bedrijven het steeds moeilijker hebben om hun plaats te behouden in mondiale waardeketens.
De transitie naar een duurzame energiehuishouding mag onze industrie niet ontmoedigen of uit de markt prijzen. Integendeel, bedrijven willen de motor zijn van de transitie, maar vragen wel een kader dat hun inspanningen ondersteunt in plaats van afremt.
Concrete oplossingen voor een competitieve transitie
Om een haalbare en betaalbare energietransitie te realiseren, roepen we de toekomstige federale beleidsmakers op om de volgende maatregelen prioritair aan te pakken:
Introduceer een korting op transmissienettarieven voor energie-intensieve industrieën
De transmissienettarieven zullen quasi verdubbelen vanaf 1 januari 2025 met een grote impact op de energieprijzen voor industriële stroomverbruikers. Zonder federale korting op die tarieven wordt de strop strak aangespannen rond de nek van onze industrie. Frankrijk en Duitsland tonen aan dat dergelijke kortingen haalbaar en effectief zijn. België heeft recent de juridische basis gelegd voor een vergelijkbare korting, maar deze is nog niet toegepast.
Ontwikkel een integrale energievisie
Een duidelijke visie over de benodigde energiemix en infrastructuur is noodzakelijk. Dit moet een interfederale aanpak zijn die alle energiebronnen en toepassingen omvat, met als doel de productie van hernieuwbare en koolstofarme energie te maximaliseren, de importafhankelijkheid te verminderen en de competitiviteit van onze bedrijven te vrijwaren.
Herverdeel de kosten van netinvesteringen
Momenteel worden infrastructuurkosten integraal doorgerekend in de elektriciteitsfactuur. Dit belemmert een competitieve energieprijs, cruciaal voor de transitie. Het gebruik van publieke middelen of een gedeeltelijke verrekening via andere energiedragers, zoals bijvoorbeeld aardgas, kunnen een eerlijkere oplossing bieden.
Verbeter de prijsverhouding tussen elektriciteit en fossiele brandstoffen
Accijnzen spelen hierbij een sleutelrol. Door de accijnzen op elektriciteit geleidelijk en gradueel te verlagen tot het Europese minimum en fossiele brandstoffen voor verwarming zwaarder te belasten, kunnen bedrijven worden gestimuleerd om te verduurzamen zonder de competitiviteit in gevaar te brengen.
Ondernemingen als motor van de transitie
Vlaamse ondernemingen staan klaar om de energietransitie te omarmen. De investering in duurzame processen en infrastructuur is niet alleen een verplichting maar ook een kans. Toch kan dit enkel succesvol zijn als bedrijven worden ondersteund met een coherent beleid en eerlijke spelregels. De kosten van de transitie mogen niet volledig op bedrijfsschouders rusten.
We doen daarom een oproep aan de federale onderhandelaars: maak werk van een energiebeleid dat investeringen mogelijk maakt, kosten eerlijk verdeelt en een competitieve energieprijs garandeert. Bedrijven willen hun verantwoordelijkheid opnemen. Samen kunnen we de transitie realiseren.
