De verkiezingen van 9 juni hebben voor het eerst sinds lang een werkbare zetelverdeling opgeleverd in zowat alle parlementen die dit land rijk is. De logische coalitiepartners vinden elkaar geleidelijk en zijn volop in gesprek over nieuwe regeerakkoorden. Op deze 11 juli mag er zeker gefeest worden, maar Voka wil ook de focus van de onderhandelende partijen scherper stellen: we hebben verregaande hervormingen nodig, en daar hoort ook een staatshervorming bij. Dit land kan pas opnieuw aanknopen met structurele welvaartscreatie als ook de werking van het overheidsapparaat zelf grondig wordt aangepakt. Doen we dat niet, dan starten de nieuwe regeringen straks met een zelfgekozen handicap die succes in de weg zal staan en zal leiden tot een armer België.
Voor Voka is er maar één benaming die de nieuwe coalities moeten ambiëren: een hervormingsregering. Veel te lang hebben we stilgestaan in dit land. Veel te lang hebben groots aangekondigde hervormingen slechts geleid tot muizenstapjes. De uitdagingen zijn er niet minder talrijk op geworden: de arbeidsmarkt, de pensioenen en de sociale zekerheid kampen met een knoert van een vergrijzingsprobleem, ons onderwijs vindt de weg naar de top niet terug, talloze ondernemingen balanceren op de rand van herstructurering of faillissement door de hoge loonkosten, rechtszekere en robuuste vergunningen uitreiken blijft een pijnpunt. De lijst aan grote werven is lang. En dan hebben we de bloedrode begrotings- en schuldcijfers nog buiten beschouwing gelaten.
Voka twijfelt er niet aan dat de politieke partijen de urgentie beseffen van diepgaande hervormingen. Maar wie mooie hervormingsplannen ook daadwerkelijk wil uitvoeren, botst in dit land keer op keer op de logge en achterhaalde Belgische staatsstructuren die tot verregaande inefficiëntie leiden. Zonder plannen voor een staatshervorming zullen de nieuwe regeringen straks met een ingebouwde handicap aan de start verschijnen.
Een staatshervorming is dan ook absoluut nodig. Zo’n staatshervorming hoeft niet binnen enkele weken tot een definitief resultaat te leiden. Beter dan de big bang methode, is werken met een ambitieus maar haalbaar stappenplan. Voka stelt een staatshervorming voor in 4 concrete stappen.
Om te beginnen is het evident om een federale afspiegelingsregering op te zetten. Daarbij treden de coalities uit de grootste deelstaten ook toe tot de federale regering. Dat levert coherente meerderheden op die elkaar niet bij voorbaat stokken in de wielen steken, maar integendeel elkaar door samenwerking kunnen versterken op weg naar succes. Denk a contrario maar aan de moeizame intern Belgische besluitvorming over Europese dossiers waar we door een gebrek aan standpunten vaak een belabberd figuur slaat. Een federale afspiegelingsregering is dan ook stap 1 in de zoektocht naar een meer efficiënt overheidsapparaat.
Ten tweede moeten de deelstaten zoveel als mogelijk een beleid op hun eigen maat kunnen voeren, en dat het liefste vanaf de eerste dag. Activeer daartoe opnieuw de zogenaamde bicefale bevoegdheden. Dat houdt in dat federale bevoegdheden anders worden ingekleurd in Vlaanderen dan in Wallonië. Zo komt een echt asymmetrisch beleid tot stand, zonder dat de wetten rond bevoegdheidsverdeling moeten worden aangepast. Rond gezondheidszorg en zeker rond arbeidsmarkt verschillen de Vlaamse en Waalse situaties zo sterk van elkaar dat een asymmetrische aanpak via bicefale bevoegdheden dringend noodzakelijk is. In het vorige federaal regeerakkoord werd de aanzet gegeven. Laat ons het nu ook écht doen.
Een derde tussenstap is het aanpassen van wetten die de bevoegdheidsverdeling regelen. Het klopt dan wel dat de belangrijkste wetten rond de organisatie van de staat grendels bevatten die enkel met een tweederde meerderheid kunnen worden aangepast, maar toch zijn er ook opties om via gewone meerderheid verbeteringen aan te brengen in de staatsstructuren.
De vierde stap is wel degelijk een grote staatshervorming waarbij België in een nieuwe plooi wordt gelegd. Dat houdt in dat moderne en logische principes eindelijk worden doorgetrokken in de organisatie van dit land: breng het beleid dichter bij de burgers en ondernemingen, vermijd inefficiëntie en administratieve overlast, maak homogene bevoegdheidspakketten, responsabiliseer elk bevoegdheidsniveau ook financieel. Voor zo’n grote staatshervorming is ook een groot draagvlak vereist, je moet immers in het parlement aan een tweederde meerderheid geraken en ook de grondwet moet worden aangepast.
Voka is ervan overtuigd dat een grote staatshervorming nodig is, maar dan moet het vertrouwen verder groeien tussen de partijen in het noorden en het zuiden van het land. Gespecialiseerde werkgroepen moeten zich hierover in alle sereniteit kunnen buigen. Een grote staatshervorming is trouwens niet enkel in het voordeel van Vlaanderen. Ook Wallonië en Brussel hebben er alle baat bij om de economie zuurstof te bieden met hervormingen die specifiek zijn toegespitst op de Waalse en Brusselse uitdagingen.
We hebben nu hervormingsregeringen nodig die ook de staatshervorming tot een prioriteit maken. Werk daarbij stap voor stap, maar boek deze keer wel vooruitgang. Een staatshervorming is immers nooit een doel op zichzelf, maar wel een middel om tot een beter werkend, efficiënt en welvarend land te komen. Wie elke vorm van staatshervorming blijft tegenhouden, die kijkt niet vooruit en doet ons allen zienderogen verarmen. Dat is wel het laatste wat Vlaamse ondernemingen zouden willen.
Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder Voka
