De grote industriebedrijven in het Antwerpse havengebied luiden de alarmklok. Uit de jaarlijkse productiemeting van Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland blijkt dat het productievolume van de 31 grootste industriële sites het afgelopen jaar teruggevallen is tot 55 miljoen ton. ‘Een krimp van 12 miljoen ton tegenover het recordjaar 2018. Daarmee zitten we dus opnieuw op het niveau van het jaar 2000. Dit is zeer verontrustend. Want zoiets hebben we de voorbije veertig jaar nooit meegemaakt’, zegt Luc Luwel, gedelegeerd bestuurder van Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland.
Sinds 1980 monitort de Antwerps-Wase Kamer nauwgezet de productie van de belangrijkste industriële sites in de regio. Luc Luwel: ‘Die bedrijven bezorgen ons die cijfers elk jaar onder strikte confidentialiteit. Dat gaat over zeer gevoelige informatie. Wij anonimiseren die informatie en tellen de tonnages op. Die index werd in het leven geroepen om ons een precies beeld te geven van hoe onze industriële cluster ervoor staat op gebied van duurzame groei.’
Sinds het begin van de meting, veertig jaar geleden, laat de index een bijna continue stijging van de productievolumes optekenen. Op een paar knikjes na, die gepaard gingen met de sluiting van Opel Antwerpen in 2010 en de COVID-crisis in 2020.
‘Na elke dip zagen we dan telkens een vrij krachtig herstel, zodat de curve structureel stijgend bleef. Dat leek aanvankelijk ook te gebeuren na de coronacrisis. In 2021 knoopten we vrij snel opnieuw aan met groei. Maar vorig jaar donderde de productie naar beneden, zodat we nu weer op het niveau zitten van twintig jaar geleden’, aldus Luc Luwel.
Concreet gaat het om een krimp van 12 miljoen ton of 18% tegenover het recordjaar 2018. Verontrustend is dat de daling dit keer een structureel karakter heeft. ‘Vooral die vaststelling dat de daling dit keer breed over de hele industriële cluster gespreid is, moet voor iedereen een duidelijk alarmsignaal zijn’, zegt Luc Luwel. ‘Want dat betekent eigenlijk dat het algemene investerings- en ondernemingsklimaat in onze regio achteruit gaat. We hebben een ernstig competitiviteitsprobleem ten opzichte van het buitenland. Dat vertaalt zich voor het eerst in bedrijfssluitingen, technische werkloosheid en afslankingen in de industrie in het havengebied. Dat zijn allemaal onheilspellende signalen.’
De krimp doet zich voor in de meeste sites omdat er ook meerdere invloedfactoren zijn: er zijn de gestegen energie-, grondstoffen- en personeelskosten, die onze concurrentiepositie tegenover het buitenland hebben verzwakt. Maar er is ook de kost van de strenge Europese richtlijnen en de regionale vertaling ervan. Dat leidt tot complexe regelgeving en rechtsonzekerheid in vergunningsdossiers. Terwijl rechtszekerheid cruciaal is voor ondernemingen.
Bovendien worden onze ondernemingen geconfronteerd met import uit andere werelddelen van producten waarvan de productie in Europa structureel duurder is.
Een cocktail die onze regio in zijn geheel minder competitief maakt voor investeerders. Luc Luwel: ‘En net die investeringen in productie en duurzaamheid zijn van kapitaal belang voor de toekomst. We hebben dus dringend een realistisch en actiegericht industrieel beleid nodig vanuit Vlaanderen, België én Europa. Want anders gaan we de investeringen mislopen die onze industrie verduurzamen en klaar maken voor de volgende decennia. Dat zou problematisch zijn.'
