Sinds 2016 is het aanbod aan bedrijfsruimte in Vlaanderen met 66% gedaald, blijkt uit nieuwe VLAIO-cijfers.
Het is moeilijk om het effectieve aanbod aan ruimte voor industrie en bedrijvigheid in kaart te brengen. Het aanbod is sterk versnipperd overheen de lokale, provinciale en Vlaamse niveaus, er zijn vrijwel geen grote kavels meer en de creatie van bijkomend aanbod loopt moeizaam.
Dat blijkt ook uit een overzicht van de VLAIO-bezettingscijfers van 2014-2024, die aantonen dat het actief aanbod sinds 2016 met zo’n 66% is gedaald. Deze daling gedeeltelijk worden verklaard vanuit een aantal oorzaken, zoals afwijkend gebruik of juridische belemmeringen.
Die neerwaartse trend is in elke Vlaamse provincie merkbaar. Ondanks inspanningen om het aanbod te vergroten, is het in gebieden als Antwerpen en Oost-Vlaanderen bijna volledig verzadigd (met een aanbod van respectievelijk slechts 51 ha en 52 ha). Daarnaast is het onduidelijkheid of dat het weinige beschikbare aanbod, wel ontwikkelbaar is (door bv. een slechte mobiliteitsontsluiting, een waterziek gebied of de aanwezigheid van beschermde natuur).
Ruimte voor ondernemen is ruimte voor groei
Ruimte voor bedrijvigheid is cruciaal voor economische groei en productiviteitsverhoging. Bedrijven die willen uitbreiden, stuiten echter op een tekort aan geschikte locaties, wat hen dwingt uitbreidingsplannen op te schorten of zelfs personeelsuitbreidingen uit te stellen. Dit geldt des te meer voor de ondernemingen die zich niet in woongebied kunnen vestigen en afhankelijk zijn van hun ‘eigen’ planologische bestemmingen.
Veel ondernemingen slagen er dan ook niet in om gepaste bedrijfsruimtes of voldoende grote kavels te vinden. Zij zijn in veel gevallen genoodzaakt om hierdoor hun uitbreidingsplannen op te bergen en stellen vaak noodzakelijke personeelsuitbreidingen uit. Velen worden gedwongen te herlokaliseren door nieuw beleid of externe druk, wat vaak zonder succes blijft.
Het Ruimtelijke Structuurplan Vlaanderen (RSV) trekt daarom al sinds 1997 de kaart van economische en ruimtelijke groei. Toch blijft de realisatie achter bij de verwachtingen: van de geplande 66.000 ha aan industriegebied is slechts 45.800 ha gerealiseerd. De recente cijfers tonen zelfs een stagnatie in de groei van nieuwe ruimte voor industrie en bedrijvigheid.
Breng de ruimtevraag van ondernemingen in kaart
Het is tijd voor actie. Voka pleit voor een strategische voorraad aan nieuwe bedrijfsruimtes, met een directe één-op-één-compensatie voor elke geschrapt gebied.
Een essentiële eerste stap bij die strategische voorraad is een gedetailleerde behoefteanalyse van industrie en bedrijvigheid, rekening houdend met zowel de huidige als toekomstige economische potentie. Zo’n Vlaamse behoeftestudies moeten inzicht geven in de specifieke ruimtevereisten per regio, met speciale aandacht voor economische hotspots en de ontwikkeling van industriële clusters zoals havengebieden en luchthavens.
Uiteindelijk is dan aan de Vlaamse, provinciale en lokale overheden om die ruimtevraag ook op het terrein om te zetten in nieuw, aangepast aanbod.
