Het gaat niet goed met de Vlaamse omgevingsvergunningen. Bijna 30% van de aanvragen leidde in 2023 niet tot een vergunning. Op zijn laatste zitting van deze legislatuur keurde het Vlaams Parlement daarom een heleboel wijzigingen aan de Vlaamse omgevingsvergunningsprocedure goed. De bedoeling is dat die eenvoudiger, vlotter en flexibeler wordt. Een vraag die Voka al langer stelt. Onderstaande wijzigingen kan je beschouwen als een van de grondigste hervormingen sinds de invoering van het Omgevingsvergunningsdecreet zelf.
Modulaire vergunningsprocedure
Met een nieuw decreet wordt de omgevingsvergunningsprocedure modulair, zodat de benodigde modules ingezet kunnen worden afhankelijk van de inhoud en aard van de aanvraag. Op die manier wordt afgestapt van het onderscheid tussen de gewone en de vereenvoudigde vergunningsprocedures, maar kan tijdens de procedure (bv. naar aanleiding van een wijzigingslus of administratieve lus) worden besloten om een openbaar onderzoek te organiseren. De bedoeling is dat initiatiefnemers meer controle hebben over hun eigen vergunningsaanvragen en dat sneller kan worden ingespeeld op bijvoorbeeld ongunstige adviezen of bezwaarschriften.
Omgevingsbesluiten
Daarnaast introduceert het decreet van 17 mei 2024 ook het ‘omgevingsbesluit’, een nieuw vergunnings- én planningsinstrument om ruimtelijke impulsprojecten, werken van algemeen belang en bedrijvigheid versneld te realiseren. Een omgevingsbesluit is een beslissing over een omgevingsvergunningsaanvraag, gekoppeld aan een bestemmingswijziging. De procedure voor een omgevingsbesluit is grotendeels geïnspireerd op de omgevingsvergunningsprocedure.
Update MER-regelgeving
De regelgeving voor milieueffectrapportage (plan- én project-MER’s) wordt vereenvoudigd. Dit gebeurt door meer in te zetten op project-MER-screenings en enkel grote(re) projecten te onderwerpen aan een volwaardig project-MER. In het bijzonder wordt de ontheffing afgeschaft, nu de huidige ontheffingsmogelijkheid in de praktijk tot weinig rechtszekerheid leidde. Daarnaast wil het Vlaamse niveau met dit decreet kennis en ervaring op het vlak van milieueffectrapportage bundelen, door een Vlaams expertisecentrum voor milieueffectrapportage op te richten. Deze instantie moet instaan voor de ondersteuning, kennisdeling en adviesverlening. De rol van het Vlaams expertisecentrum MER blijft op dit moment wel onduidelijk. Ten slotte wordt ook het digitaliseringsverhaal voortgezet, waarbij men o.a. bepaalde digitale tools wil ontwikkelen om tot een betere screening te komen.
Verzameldecreet Omgeving
Een laatste decreet is het Verzameldecreet Omgeving. Dit decreet wijzigt 22 wetten/decreten, met vooral technische aanpassingen. Een eerste belangrijke wijziging is de invoering van een planologische compensatieplicht bij het herbestemmen van ‘zachte’ bestemmingen naar een ‘harde’ bestemming. De compensatie gebeurt op gronden waarvan de realisatie van de tot dan toe geldende bestemming door de plannende overheid beleidsmatig niet langer gewenst is. Er zijn wel verschillende uitzonderingsgronden. Daarnaast kan een zonevreemde functiewijziging die eerder onvergund is uitgevoerd, achteraf niet meer worden vergund via een regularisatievergunning. Het Verzameldecreet komt hieraan tegemoet en maakt de regularisatie van een eerder uitgevoerde zonevreemde functiewijziging wél mogelijk. Tot slot, de vergunningsverlenende overheid zal slechts afwijkingsbepalingen kunnen toepassen in het ruimtelijk vergunningenbeleid als de vergunningsaanvrager dit uitdrukkelijk motiveert in zijn aanvraagdossier. Dit is vandaag ook al het geval, maar is een codificatie van de huidige rechtspraak van de Raad voor Vergunningsbetwistingen.
