Bakeliet, een wereldberoemd product met innovatieve toepassingen

Fenolhars is de oudste van alle kunststoffen. Het werd in 1907 ontwikkeld door de Belgische wetenschapper Leo Baekeland. Hij noemde dat kunsthars ‘bakeliet’, een naam die ook nu nog een (telefoon)-­belletje doet rinkelen.

Belgische uitvinding
“Iedereen kent inderdaad de bakelieten telefoons en schakelaars van vroeger”, zegt Managing Director Jan Schreurs. “De kleefkracht en de warmtebestendigheid maken van fenolhars tot op vandaag een ideale kunststof voor diverse toepassingen. Al zijn de chemische samenstelling en productie uiteraard aangepast aan de hedendaagse veiligheids- en milieunormen. Nu worden fenolharsen vooral in de auto-industrie, metallurgie en de bouw gebruikt: van autobanden en remblokken over vuurvaste stenen en slijpschijven tot isolatieschuim.”

Internationale groep
Het Genkse bedrijf maakt deel uit van de internationale Sumitomo Bakelite groep, wereldleider op het vlak van hoogwaardige kunststofoplossingen. “Ons moederbedrijf heeft ook vestigingen in Amerika en Azië. Tweemaal per jaar komt het management samen in een Global Conference om de business en de projecten te bespreken. Er wordt intens internationaal samengewerkt, maar elke regio behoudt haar autonomie. In Genk hebben we 126 medewerkers en een volledig Belgisch management. Dat maakt dat we binnen Europa een eigen koers kunnen varen.”

"Er wordt intens internationaal samengewerkt, maar elke regio behoudt haar autonomie."
Jan Schreurs

Europese expansie
Vanuit België kijkt het bedrijf naar opportuniteiten om zijn activiteiten in Europa uit te breiden. “In 2003 hebben we in Spanje een concurrent overgenomen. Zo konden we onze regio uitbreiden en marktaandeel winnen in onder meer Frankrijk. Die strategie werd door het Japanse hoofdkantoor gevolgd. De Spaanse vestiging wordt vanuit Genk gestuurd, maar trouw aan onze filosofie kozen we ervoor om ook daar een Spaans management te behouden. Meer recent zijn we ook een verkoopkanaal in India gestart, ook daar met plaatselijke mensen. Die lokale verankering is een bewuste keuze en een belangrijke succesfactor binnen onze organisatie.”

Uitdagingen counteren
De Europese Reach Regulation op het vlak van productveiligheid was voor Sumitomo een grote uitdaging. “Daaruit volgde een hele transformatie naar duurzame harsen om tegemoet te komen aan de wetgeving”, zegt Plant Manager Ludo Vincken. “Ook de recessie in de automotive sector had een impact op onze business. Maar de grootste bedreiging is wel de sterk groeiende import van zowel harsen als afgewerkte producten uit Azië. Om dat te counteren zijn we al in 2017 succesvol gestart met het diversifiëren naar harsen voor andere segmenten, zoals  de vuurvaste industrie, elektrische isolatie en coatings voor conserven. Daar leveren we nu de basisgrondstoffen aan enkele wereldspelers.”

Onderzoek en ontwikkeling
Om succesvol in te spelen op veranderingen in zowel de markt als de wetgeving, kan het bedrijf in België en in Spanje rekenen op een eigen R&D-afdeling. “Zij optimaliseren de processen en zoeken naar nieuwe toepassingen”, aldus Jan. “Voor de bouwsector ontwikkelden we bijvoorbeeld een fenolhars voor isolatieschuim. Fenolharsschuim heeft een betere isolatiewaarde en is thermoresistent en dus brandvertragend. Vanuit circulair oogpunt willen we nu ook het afval van die isolatieplaten recycleren en er opnieuw grondstoffen van maken. Dat vergt een investering van meer dan 10 miljoen euro, maar is voor de verdere ontwikkeling van die markt cruciaal.”

Circulair verhaal
“Als Seveso-bedrijf worden we sowieso al streng gecontroleerd”, vult Ludo aan. “Maar om onze hele werking structureel verder te verduurzamen zijn we twee jaar geleden ook in het VCDO-traject gestapt. Uniek daarbij is dat ook onze vestigingen in Gent en Barcelona meegaan in dat traject. Ondertussen hebben we het Pioneer-certificaat behaald en nu gaan we voor de erkenning als SDG Champion. Als bijbehorend project willen we nu ons fenolhoudend afvalwater zuiveren om zowel de fenol als het water opnieuw te gebruiken in de productie. Dat betekent opnieuw een grote investering, maar zo hoeven we het grootste deel van de 90.000 kubieke liter stadswater die onze productie elk jaar vereist, niet meer aan te kopen én ook niet meer te lozen. Een dubbele duurzame winst dus.”

Duurzame toekomst
“We moeten blijven investeren in duurzaamheid”, stelt Ludo. “Al hebben we vandaag ook een competitief nadeel ten opzichte van landen in het Oosten. Daar zijn duurzaamheid en veiligheid toch vaak minder van tel dan in Europa. Het is dus zaak een goede balans te vinden tussen duurzaamheid en economische slagkracht. Het is een complexe oefening, maar binnen dat grote groene verhaal is het ook belangrijk om de maak­industrie in België en Europa te behouden. Ook lokaal willen we onze economische aanwezigheid in Genk waarborgen en alle medewerkers aan boord houden. Dat is onze grootste drijfveer voor de nabije toekomst.”

“Ons basisproduct is ondertussen meer dan 100 jaar oud”, weet Jan. “Maar toch wordt het ook vandaag nog volop gebruikt. In een vliegtuig bijvoorbeeld zitten voor de brandveiligheid veel materialen die met fenolhars geïmpregneerd zijn. En ook de elektrificatie van auto’s schept voor ons heel wat mogelijkheden. Fenolhars is namelijk uitermate geschikt voor de fabricage van elektrische apparaten en elektronische componenten. En zo zijn we bijna terug bij de bakelieten schakelaar van begin 20ste eeuw.” (lacht) 

"Het is zaak een goede balans te vinden tussen duurzaamheid en economische slagkracht."
Ludo Vincken