De kans is reëel dat uw huisapotheek geneesmiddelen bevat waarvan de actieve bestanddelen in Wetteren zijn vervaardigd. Aan de Cooppallaan bevindt zich sinds 1989 één van de Belgische vestigingen van de Japanse multinational Ajinomoto. De onderneming fungeert onder meer als cruciale toeleverancier voor de farmaceutische sector, een branche waarin je niet zonder slag of stoot vernieuwingen doorvoert. “Het laaghangend fruit is al lang geplukt. Voor veranderingen die implicaties hebben op het eigenlijke productieproces, moeten we sowieso onze klanten meekrijgen.”
Strategic marketing manager Joris De Keijser, directielid en duurzaamheidsverantwoordelijke Wouter Biesemans samen met plant manager Francis Vanackere van Ajinomoto in Wetteren.
Tekst Bart Van Cauwenberghe - foto Wannes Nimmegeers
Op de site waar je vandaag Ajinomoto vindt, is al sinds 1778 industriële activiteit. Toen richtte de Antwerpse zakenman Cooppal er een kruitpoederfabriek op. In de wijde omgeving staat het huidige bedrijf daarom nog altijd bekend als ’t Poerkot, al gingen de activiteiten vooral na de Tweede Wereldoorlog een andere richting uit.
“Toen lag de klemtoon vooral op de extractie van looizuren, die onder meer nuttig zijn voor het klaren van bier, als additief bij de productie van kippenvoer. Ze fungeren ook als natuurlijk antibioticum”, verduidelijkt plant manager Francis Vanackere. “We leveren vandaag nog altijd looizuren aan brouwerijen, maar onze focus is sinds de jaren 70 gevoelig veranderd. De expertise die we hebben opgebouwd in het durven omgaan met complexe chemische processen op een veilige manier, passen we nu in eerste instantie toe op de farmaceutische industrie.”
Umami
Tot 1989 was het toenmalige Omnichem een onderdeel van de Generale-groep. In dat jaar gebeurde de overname door Ajinomoto. “De stichter van dit Japanse bedrijf is de man die erin slaagde om de vijfde smaak – umami – te extraheren tot een zuivere stof (smaakversterker). Het bedrijf is van origine vooral actief in de productie van aminozuren. Toen zij aminozuren voor intraveneuze toepassingen moesten maken, hadden ze nood aan een chemische poot. Initieel waren wij dat, al hebben ze hun voetafdruk in die branche sindsdien onder meer door andere overnames nog versterkt.”
Ajinimoto Omnichem telt vier pijlers: ‘Aji Bio-Pharma Services’, ‘Aji Sustainable Solutions’, ‘Aji Agro Solutions’ en ‘Aji Amino Acid Solutions’. “In Wetteren zijn we actief voor de eerste twee takken”, gaat Joris De Keijser, strategic marketing manager, verder. “Als specialist in fijnchemie werken we hoofdzakelijk voor de farmaceutische sector. Voor hen treden we op als CDMO (Contract Development and Manufacturing Organisation). Concreet komt het erop neer dat wij actieve, intermediaire bestanddelen maken die als basis voor geneesmiddelen fungeren. Een farmaceutisch bedrijf benadert ons met een laborecept en rekent op onze chemische kunde om dat recept te vertalen naar duurzaam uitvoerbare processen. Die werken we eerst uit op kleine schaal, testen we vervolgens in onderzoeklabs en gaan we – eenmaal goedgekeurd – op grotere schaal produceren.”
(lees verder onder de foto)
“We zijn al ettelijke jaren bezig met de verlaging van onze CO2-impact, met als ultieme doelstelling het halveren van onze ecologische voetafdruk tegen 2030”, Joris De Keijser, strategic marketing manager (links).
Complex raderwerk
Een rol als CDMO krijg je niet zomaar in de schoot geworpen. “Het is een uiterst complex raderwerk, waar erg veel mensen bij betrokken zijn: mensen met leidinggevende functies, chemische specialisten, milieu- en veiligheidsexperts, kwaliteits- en regulatory collega’s , enzovoort”, pikt directielid en duurzaamheidsverantwoordelijke Wouter Biesemans in. “Net omdat het om ingewikkelde en delicate materie gaat, willen klanten er uiteraard zeker van zijn dat ze met de juiste partner in zee gaan: menselijke mechanismen, het waarmaken van capaciteits- en duurzaamheidsdoelstellingen,… alles moet kloppen. Dit zijn geen contracten die je even tussen pot en pint bezegelt, het draait om het uitbouwen van langetermijnrelaties.”
Weinig vrijheid
De bestanddelen die de fabriek in Wetteren verlaten, zijn geen eigendom van Ajinomoto Omnichem. “Die behoren tot onze klanten in de farma-industrie. Het hele traject dat gepaard gaat met de ontwikkeling, productie en commercialisering van een medicinaal product, is uiterst strikt gereguleerd in een specifiek dossier. Dat is één van de grote uitdagingen voor ons bedrijf, omdat het kader zo nauw geschetst is dat er weinig vrijheid is.”
Net daarom is het essentieel dat ze bij Ajinomoto Omnichem al in een zo vroeg mogelijk stadium bij de ontwikkeling van een farmaceutisch product betrokken zijn. “Hoe sneller wij met onze klanten in overleg kunnen gaan, hoe beter we hun vanuit onze expertise en ervaring kunnen ondersteunen”, zegt Joris. “Zo kunnen we pleiten voor het invoeren van een bepaalde flexibiliteit, die het gecontroleerd introduceren van innovaties toelaat. Ook bij de implementatie van duurzame verbeteringen is dat van essentieel belang. Als je veranderingen moet doorvoeren die buiten die strikte regels vallen, gaat dat des te moeizamer, vermits de fabrikant er dan een nieuw dossier voor moet indienen en de financiële implicaties mede daardoor een stuk zwaarder wegen.”
-50% tegen 2030
Als chemisch bedrijf behoort Ajinomoto Omnichem per definitie tot de energie-intensieve industrie. “Elke chemische activiteit draait in belangrijke mate om verwarmen en koelen”, gaat Joris De Keijser verder. “Dat zijn bij uitstek energievretende processen. We zijn daarom al ettelijke jaren bezig met de verlaging van onze CO2-impact. Dit vertaalde zich vanaf 2018-’19 in een concreet en gefaseerd plan, met als ultieme doelstelling het halveren van onze ecologische voetafdruk tegen 2030. Het moederbedrijf steunt ons daar volledig in: als SBTi (Science Based Targets initiative) engageert het zich om CO2-reductieambities te realiseren die in lijn liggen met het Klimaatakkoord van Parijs.”
Aanvankelijk plukte Ajinomoto Omnichem daarvoor eerst alle laaghangend fruit, zoals het verhogen van de energie-efficiëntie door de integratie van frequentieomvormers op talrijke installaties. Bij cruciale transities, zoals de gedeeltelijke overschakeling van gas naar elektriciteit als aandrijfbron voor allerlei processen, komt evenwel veel meer om de hoek kijken.
“Technologisch is het perfect mogelijk om die transitie van gas naar elektriciteit te maken”, weet Wouter. “De uitdaging bestaat er vooral in om een goed evenwicht tussen het ecologische en economische luik te vinden. Processen op elektriciteit laten draaien, komt een stuk duurder uit: aardgas heeft nu eenmaal een hogere calorische intensiteit dan elektriciteit. Dit heeft een ernstige impact op je concurrentiepositie. Bovendien is de elektriciteitsprijs nog altijd een stuk hoger dan die van gas (factor 2,9, red.). We kijken dan ook met interesse uit naar de uitvoering van de beleidsnota van Vlaams minister van Energie Melissa Depraetere (Vooruit) om een taxshift te realiseren waarbij elektriciteit goedkoper wordt en gas duurder. In principe is niemand tegen de Europese Green Deal, maar het moet natuurlijk wel allemaal betaalbaar blijven.”
Van energiebatterij tot hybride stoomketel
Ajinomoto Omnichem investeerde de voorbije jaren al fors in de reductie van Scope 1- en Scope 2-emissies. “We hebben al een aantal dingen gedaan om het gasverbruik in bepaalde extractieprocessen te reduceren”, aldus Francis Vanackere. “Daarnaast zijn we voor onze algemene stroombehoefte overgeschakeld naar groene elektriciteit. In functie daarvan laten we op zoveel mogelijk daken ook zonnepanelen installeren. Door onze grote energiebehoefte dekken die maar 2% van onze totale nood af, maar alle beetjes helpen. We bekijken ook hoe rendabel de installatie van een batterij kan zijn. Die zou vooral interessant zijn om op momenten van lage of zelfs negatieve elektriciteitsprijzen extra energie op te slaan, waarna we die gedurende momenten van hoge prijzen kunnen gebruiken. Alleen moet je net daar ook klaar voor zijn.”
Het gebruik van warmtepompen voor de HVAC-installaties is een ander aandachtspunt. “Die kunnen onder meer nuttig zijn om de restwarmte van ons koelwater te recupereren. Daarnaast onderzoeken we in hoeverre hybride stoomketels, die door een combinatie van gas en elektriciteit worden aangedreven, rendabel kunnen zijn. Intussen beschikken we al een tijdje over een opvangbekken voor regenwater, dat we via een gesloten kringloop kunnen hergebruiken als koelwater of voor sanitaire toepassingen. De hoeveelheden opgevangen hemelwater zijn ontoereikend om ze eventueel voor productiedoeleinden in te zetten, dat is dus een piste die we niet eens hoeven te overwegen.”
(lees verder onder de quote)
In principe is niemand tegen de Europese Green Deal, maar het moet natuurlijk wel allemaal betaalbaar blijven.
Wouter Biesemans, directielid en duurzaamheidsverantwoordelijke
Minder verspilling, minder solventen
Met de reductie van Scope 3-emissies (indirecte uitstoot die zich voordoet in de integrale waardeketen van het bedrijf) zou Ajinomoto Omnichem het grootste verschil kunnen maken. “Die vertegenwoordigt liefst 90% van onze CO2-voetafdruk”, weet Wouter. “Net omdat we als CDMO opereren, is het absoluut noodzakelijk dat we onze klanten in dat verhaal kunnen meetrekken. Het strikt gereguleerd kader van de farmasector is in dat opzicht allerminst een cadeau, maar weerhoudt ons er niet van om actie te ondernemen.”
Zo lanceerde de pijler ‘Aji Sustainable Solutions’ diverse chemische technieken die helpen om processen te vergroenen. “Het beste voorbeeld daarvan is ‘continue flow’-chemie, als prima alternatief voor batchproductie”, verklaart Joris. “Deze aanpak biedt nauwkeurige controle over parameters zoals druk, temperatuur en doorstroomsnelheid. Dit kan leiden tot meer consistente resultaten en een hogere productkwaliteit. Zo mogelijk nog belangrijker, is het aspect van de hogere veiligheid: de verwerking van chemicaliën in kleinere volumes verlaagt risico’s zoals oververhitting of explosies. Je werkt ook efficiënter met grondstoffen, waardoor er minder verspilling optreedt. Een duidelijk mindere noodzaak aan solventen in het chemische proces leidt vervolgens dan weer tot minder afval, waardoor ook de factuur voor afvalverwerking lager uitvalt.”
Japanse (meer)waarde
Ajinomoto Omnichem introduceert deze aanpak in de farmaceutische sector en in andere industrieën. “Er is behoorlijk wat interesse”, weet Francis. “Onder meer potentiële klanten uit de cosmeticabranche zien hier wel mogelijkheden om te vergroenen. Bovendien is de flexibiliteit voor het veranderen van processen iets groter. We hebben er dan ook alle vertrouwen in om ook op dit vlak voor onze klanten een verschil te kunnen maken.”
De Japanse eigenaars zijn eveneens enthousiast. “Wij kunnen in se vrij autonoom opereren, maar rapporteren uiteraard aan het moederbedrijf”, aldus Wouter. “Sowieso juichen de eigenaars elk ‘groen’ initiatief toe. Bij Japans ondernemerschap zijn financiële doelstellingen uiteraard belangrijk, maar zij hechten zo mogelijk nog meer waarde aan maatschappelijke meerwaarde. Dat weerspiegelt zich in de Ajinomoto Shared Values, die elke actie die gezondheid, welzijn, diversiteit en/of inclusie bevordert, omarmt. Daar zijn ook alle 680 medewerkers in Wetteren binnen elk echelon van onze organisatie, van doordrongen. De circa 100 miljoen euro die we de voorbije vier jaar van het Japanse hoofdkwartier mochten investeren in het bedrijf, kunnen dus op een erg breed draagvlak rekenen. Dat zal in de toekomst niet anders zijn.”
Maak duurzaamheid ook deel van het DNA van je onderneming.
Voka kan je naast waardevolle inzichten ook hulpmiddelen bieden om je te ondersteunen bij elke stap van jouw duurzaam ondernemersavontuur. Neem contact met griet.santy@voka.be of neem een kijkje op onze website.
Bekijk zeker ook volgende events of opleidingen rond duurzaamheid
Preventieforum 2025: Ervaringen uitwisselen, netwerk versterken!
