Overslaan en naar de inhoud gaan
Map
  • Nieuws
  • COLUMN - Paars-groene facturen van toen en nu

COLUMN - Paars-groene facturen van toen en nu

  • 22/11/2019

De Europese Commissie tikte deze week de Belgische regering op de vingers voor haar ondermaatse begrotingswerk. Daarbij benadrukte de Commissie dat de nieuwe federale regering zo snel mogelijk de begroting grondig moet bijsturen. Ondertussen lijken de onderhandelingen onder leiding van Paul Magnette de jongste dagen duidelijk op te schuiven richting een nieuwe paars-groene regering. Wat dat zal opleveren voor het begrotingsplaatje blijft uiteraard afwachten, maar de indicaties zijn niet meteen geruststellend. Dat schrijft Bart Van Craeynest, hoofdeconoom van Voka.

Paarse voorbeelden

In de aanloop naar een nieuwe regering wordt de jongste weken al eens teruggekeken naar de eerdere paars-groene regering, de eerste regering Verhofstadt van 1999 tot 2003, en haar paarse opvolger (zonder groen) van 2003 tot 2007. Die regeringen kregen wel wat gerealiseerd en zijn de enige Belgische regeringen van de voorbije 50 jaar die begrotingsoverschotten konden voorleggen. Dat voorstellen als een bewijs van degelijk begrotingswerk is evenwel misleidend of onwetend. De eerdere paarse regeringen konden profiteren van de jarenlange inspanningen van hun voorgangers, van een gunstige conjunctuur en van een stevige daling van de rentelasten. Niettemin leverden ze het zwakste begrotingswerk af sinds begin jaren 80. Gecorrigeerd voor externe factoren zoals conjunctuur en rente en tijdelijke ingrepen verslechterde het begrotingssaldo van 1999 tot 2007 met 3,5% van het BBP. In euro’s van vandaag zou dat overeenkomen met 16 miljard. 

Paars-groen en paars gingen volop voor lastenverlaging (1,2% van het BBP) en hogere uitgaven (2,3% van het BBP). Op die manier werd de eerder moeizaam opgebouwde budgettaire buffer in belangrijke mate opgesoupeerd. Paars-groen startte in 1999 met een structureel primair overschot van 6% van het BBP, de belangrijkste indicator van het effectieve begrotingsbeleid, en verlaagde die tot 2,5% in 2007. Nochtans was de regering toen ook al op de hoogte van de noodzaak om onze overheidsfinanciën voor te bereiden op de vergrijzing, maar dat zou wel opgelost worden via het Zilverfonds. Achteraf is het natuurlijk een zinloze oefening, maar als paars het primaire overschot had geconsolideerd op het niveau van 2000 en de regering na de klap van de financiële crisis de budgettaire marge geleidelijk terug was gaan opbouwen, dan lag de overheidsschuld vandaag op 40% van het BBP in plaats van de effectieve 100%.  

Nieuwe paarse plannen

Paul Magnette lijkt ondertussen vooruitgang te boeken richting een nieuwe paars-groene regering. En wat gekend is van de plannen van de deelnemende partijen roept toch herinneringen op aan de eerdere paarse regeringen. Het indrukwekkende lijstje geplande maatregelen die de partijen voor de verkiezingen lieten narekenen door het Planbureau voert zo terug naar 1999. De meest opvallende voorstellen: de PS vraagt extra uitgaven voor onder meer hogere pensioenen en uitkeringen voor in totaal 8,5 miljard, terwijl Défi, MR en Open VLD belastingverlagingen willen van respectievelijk 10, 9 en 5 miljard. De andere betrokken partijen vragen een combinatie van extra uitgaven en lastenverlaging. Dat was ook het recept van de eerdere paarse regeringen. Met één cruciaal verschil: de volgende federale regering

Paul Magnette lijkt ondertussen vooruitgang te boeken richting een nieuwe paars-groene regering. En wat gekend is van de plannen van de deelnemende partijen roept toch herinneringen op aan de eerdere paarse regeringen. Het indrukwekkende lijstje geplande maatregelen die de partijen voor de verkiezingen lieten narekenen door het Planbureau voert zo terug naar 1999. De meest opvallende voorstellen: de PS vraagt extra uitgaven voor onder meer hogere pensioenen en uitkeringen voor in totaal 8,5 miljard, terwijl Défi, MR en Open VLD belastingverlagingen willen van respectievelijk 10, 9 en 5 miljard. De andere betrokken partijen vragen een combinatie van extra uitgaven en lastenverlaging. Dat was ook het recept van de eerdere paarse regeringen. Met één cruciaal verschil: de volgende federale regering vertrekt niet met een budgettaire buffer. Integendeel, de volgende regering moet al op zoek naar heel wat geld voor ze nog maar kan beginnen aan nieuwe maatregelen. 

Om de overheidsfinanciën terug op de rails te krijgen, vraagt de Europese Commissie een jaarlijkse structurele inspanning van 0,6% van het BBP, of een kleine 3 miljard in euro’s van vandaag, en een begrotingsevenwicht op middellange termijn. Daarnaast zal de jaarlijkse vergrijzingsfactuur tegen 2024 oplopen tot 5 miljard in euro’s van vandaag. Om tegen het einde van de legislatuur de begroting op federaal niveau structureel in evenwicht te krijgen en tegelijkertijd de vergrijzingsfactuur op te vangen, is een inspanning van 2,4% van het BBP, of 11 miljard in euro’s van vandaag, nodig. En dat is nog voor Magnette begint aan de paars-groene verlanglijstjes voor nieuwe maatregelen. In de doorrekening van het Planbureau hadden weinig partijen oog voor de financiering van hun voorstellen. Het concreetste voorstel op dat vlak kwam van sp.a: een combinatie van 3 miljard besparingen en 12 miljard belastinginkomsten, vooral via belastingen op inkomsten uit vermogen en ondernemingen en de afschaffing van de bedrijfswagen.

Wie zal dat betalen?

Verkiezingsvoorstellen kunnen natuurlijk altijd terug vergeten worden, maar de budgettaire kaarten voor de volgende federale regering liggen toch ontzettend moeilijk. De vorige paars-groene en paarse regeringen konden meer uitgeven en tegelijkertijd de belastingen verlagen omdat er toen geld was, ook al hadden we dat geld toen ook al opzij moeten leggen voor de onvermijdelijke vergrijzingsfactuur. Vandaag willen de kandidaten voor een nieuw paars-groen opnieuw hogere uitgaven en lagere belastingen, maar nu is er geen geld meer en liggen de vergrijzingsfacturen al op tafel. Een begroting in evenwicht zit er voor vele jaren niet meer in. Veel waarschijnlijker is dat we in 2024 met een duidelijk dieper tekort dan vandaag zitten.

 

imu - vzw - bebat
imu - vzw - Uzbrussel
imu - vzw - obd3
imu - vzw - scholtz